Hristiyan Ortodoks ülkelerinden Makedonya’da Jülyen takvimine göre 6 Ocak’ta Badnik (Noel Arifesi) ve 7 Ocak’ta Noel kutlanır. Çeşitli toplumsal etkinlerle kullanılan Noel günü gün ağarırken çocukların kapı kapı dolaşarak geleneksel şarkıları söylemesi ve ikramlar istemesiyle başlar. Bu ikramlar ev sahipleri tarafından verilen ceviz, elma, kestane, kış armudu, kuru meyve, şeker ile tatlandırılarak fırınlanmış kurabiyelerdir.
Noel Arifesi’nde hazırlanan ve tüm ailenin bir araya geldiği Noel yemeği geleneksel olarak tamamen vegandır. Sofralarda süt ve et içermeyen yemekler ve Noel için hazırlanan ekmeklerin yanında taze kuru yemişler, meyveler ve tatlılar servis edilir. Yemek sonunda içinde bozuk para bulunan ve şans getirdiğine inanılan Noel ekmeği olan Bannock yenir. 7 Ocak’ta Makedonlar için sofralarda ilk kez etin servis edildiği ve üç gün sürecek olan Noel kutlamaları başlar. Ancak Makedonlar bununla kalmaz. 13 Ocak’ı takip eden haftada daha rahat ve eğlence odaklı olan Eski Yeni Yılı kutlayarak benzer kutlamaları tekrar ederler.
Gelin zengin tariflerin yer aldığı, hamur işinin önemli bir yere sahip olduğu Makedon mutfağına özel olarak hazırlanan Noel ekmekleri Baba Tala’s Kozinjak ve Bannock ekmeği tarifine birlikte göz atalım:
Baba Tala’s Kozinjak (Makedon Tatlı Ekmek)
Kozanak, bildiğimiz çöreklerin Makedon versiyonu gibidir. Genellikle limon veya portakal kabuğu rendesi ve kuru meyvelerle tatlandırılmış; kuru üzümlerle doldurulmuş yumuşak, tatlı, mayalı bir ekmektir. Bu tatlı ekmek genellikle Makedon mutfağında Noel için hazırlanır ve yemeklerde tüketilir.
Malzemeler:
Maya karışımı için:
- ¾ su bardağı (185ml) tam yağlı süt
- 3 yemek kaşığı kuru maya
- 1 çay kaşığı pudra şekeri
- 1 yemek kaşığı sade un
Hamur için:
- 6 yumurta, oda sıcaklığında
- 1/3 fincan pudra şekeri
- 2/3 fincan bitkisel yağ
- ¼ fincan tam yağlı süt, oda sıcaklığında
- 1 yemek kaşığı vanilin şekeri
- 1 limon kabuğu rendesi, ince rendelenmiş
- 10 bardak (1kg) elenmiş beyaz ekmek unu
- 250 gr kuru üzüm
- Hafifçe çırpılmış 1 yumurta, üzerini fırçalamak için
- Üzerine serpmek için susam taneleri
- Servis yapmak için tereyağı
Yapılışı:
Sütü ılık hale gelene kadar hafifçe ısıtıyoruz. Süt, kuru maya, şeker ve unu küçük bir kaba alarak pürüzsüz olana kadar 1-2 dakika mikserle karıştırıyoruz. Ardından 7-10 dakika kadar dinlenmeye bırakıyoruz. Büyük bir kapta veya tencerede yumurta, şeker, yağ, süt ve vanilya şekerini birleştirerek iyice karışana kadar 3 dakika hafifçe çırpıyoruz. Üzerine ince rendelediğimiz limon kabuğu, sade un ve hazırladığımız maya karışımını ekliyoruz. Hamur pürüzsüz bir hal alana kadar 7-10 dakika yoğurmaya devam ediyoruz. Üzerine un serpiyoruz. Bir havlu veya kapakla üstünü örtüyoruz.
Hamur iki katına çıkana kadar
1 saat ılık bir yerde dinlenmeye bırakıyoruz.
Not: Hamur oldukça ıslak
olmalıdır, eğer çok kuru olursa fazladan bir veya iki yemek kaşığı süt ekleyebilirsiniz.
Hamur kabardıktan sonra aynı kapta veya tencerede 3-5 dakika daha
yoğurmaya devam ediyoruz ve tekrar üzerini kapatarak yaklaşık 30 dakika ılık
bir yerde mayalanmaya bırakıyoruz. 40 cm çapında büyük yuvarlak bir kalıbı yağlayarak
fırın kağıdıyla kaplıyoruz. Hamur kabardıktan sonra kuru üzümleri ekleyerek 5-7
dakika daha yoğuruyor, kuru üzümler eşit şekilde karışana kadar yoğurmaya devam
ediyoruz.
Büyük, temiz bir tezgahı veya masayı yağlayıp hamuru yağlanmış yüzeyde açıyoruz. 3 eşit parçaya bölerek her parçayı 60 cm uzunluğunda bir ip olacak şekilde elimizle yuvarlıyoruz. 3 ipi bir araya topluyor ve bir örgü oluşturmak için üst üste katlıyoruz. Örgünün uçlarını kesip ayırıyoruz. Ardından örgüye halka şekli vererek dikkatlice fırın tepsisine yerleştiriyoruz. Kesip ayırdığımız hamurun iki ucunu birleştirerek bir ip haline getirerek düğümlüyoruz ve halka şeklini verdiğimiz hamurun ortasına yerleştiriyoruz. Hamurun dinlenmesi için üzerini temiz bir havluyla örtüyor yaklaşık 30 dakika dinlenmesi için ılık bir yerde bekletiyoruz. Ardından fırınımızı 200ºc’ye ayarlayarak ısıtmaya bırakıyoruz. Hamur yumuşadıktan sonra hafifçe çırptığımız yumurtayı fırça yardımıyla hamurun üzerine sürüyor ve susamları serpiyoruz. Önceden 200 derecede ısıttığımız fırında üstü kızarana kadar pişiriyoruz. Folyoyla üzerini örtüp bir 10 dakika daha pişiriyoruz. Fırın sıcaklığını 150ºC’ye düşürerek 10-15 dakika daha pişirmeye devam ediyoruz. Son olarak fırın sıcaklığını 100ºc’ye düşürüp folyoyu çıkarıyoruz, 5-10 dakika daha veya koyu altın rengi alana kadar iyice pişiriyoruz.
Tepsiden çıkartıp hafifçe soğuması için kenara alıyoruz. Tereyağı ile sıcak servis veya oda sıcaklığında servis yapıyoruz. Kalan ekmekleri 2 ay kadar dondurucuda bekletebilir ve mikrodalgada tekrar ısıtabilirsiniz.
Bannock Ekmeği
Makedonlar geleneksel Noel yemeklerinin bir parçası ve geleneği olan Bannock ekmeklerini hazırlarken içlerine bir madeni para saklarlar. Noel yemeği başlamadan önce tüm aile üyeleri masanın etrafında toplanır. İçinde saklanılan Bannock ekmeği eşit sayılara bölünür ve işaretlenir. Madeni parayı bulma şansına sahip olan kişiye önümüzdeki yıl boyunca bol şans getirileceğine inanılır.
Bannock ekmeğinin içi yumuşak, dışı gevrektir. Hamuru hazırlarken malzemeler oda sıcaklığında olmalıdır.
Malzemeler:
- 3 su bardağı un
- 1 çay kaşığı tuz
- 2 yemek kaşığı kabartma tozu
- ¼ fincan eritilmiş tereyağı
- 1 su bardağı su
Yapılışı:
Un, tuz ve kabartma tozunu geniş bir kaseye alıp karıştırıyoruz. Eritilmiş tereyağını ve 1 su bardağı suyu un karışımının üzerine döküyoruz. Hamuru hafifçe unlanmış bir yüzeyde açarak ve yaklaşık 10 defa hafifçe yoğuruyoruz. Yağlanmış bir tavada her iki yüzünü orta ateşte 15 dakika pişiriyoruz.
Eğer ocakta pişirmek istemezseniz 175 derecede yağlanmış bir fırın tepsisinde 30 dakika pişirilebilirsiniz.
