Arpa, çavdar, buğday veya mısır maltının damıtılmasıyla oluşan, kendine has lezzetiyle can bulmuş, şarap gibi yaşan bir içki türüdür viski. İlk kez İrlanda’da keşfedildiği söylenir. Meşe fıçılarında dinlendirilip, yıllandırılıp lezzetine kavuşturulur. Bizim viski olarak bildiğimiz içkinin şüphesi kökeni İskoçya’dır. O kadar ki bu içkinin adı orada “scotch” diye bilinir. Scotch, İskoçya’nın İngilizcesi Scotland’dan üretilmiş bir isimdir. Bu içki türü İskoçya ile özdeşleşmiş diyebiliriz. O kadar ki İskoçya’da özel viski damıtmak için kurulmuş 120 adet işletmenin bulunduğu bilinmektedir. İskoçların viskiye hayat suyu demeleri ise “usquebaugh” yani Kelt dilinde “hayat suyu” anlamını taşıyan bu kelimeden gelmektedir. Viski üretilirken birçok işlemden geçmesi ve finalde az bir miktar viski elde edilmesi de bu ismi destekler niteliklerdir.
Viskinin tahılların maltından damıtılarak üretildiğini söylemiştik. Malt bitkinin tohumunun yetiştirilmek üzere toprağa ekilip, büyümeye başladıktan kısa bir süre sonra kurutulmasıyla elde edilir. Tohumun bitki olmasına izin vermeden hasat edilmesi gerekir. İskoçların iki çeşit viski türü vardır. İlki single malt whiskey, adından da anlaşılacağı üzere tek çeşit arpa maltının su ile damıtılması yoluyla elde edilen bir viski türüdür. Bu arpanın İskoçya’nın belirli bir bölgesinde yetiştiriliyor olması gerekir. Yörenin ismini kullanabilmesi için arpanın orada yetişiyor olmasına dikkat edilir. Ayrıca İskoçya’da bir viskiyi tüketebilmeniz için 3 yıllık fıçıda bekleme süresini doldurmuş olması gerekir. Viskinin lezzetini, farkını anlamak isteyenler genelde bu viski türünü tercih ederler. Farklı üretim yerlerinin viskilerinin tadına bakarak lezzet farklarını anlamak mümkündür. Diğer viski çeşidi ise blendwhiskey, yani karışım malt ile damıtılan viski çeşididir. Birkaç tahıl ürünü harmanlanarak üretilir. Bu viski türü daha çok aşina olunan bir viski çeşididir. Viskilerin lezzetlerinin birbirinden farklı olmasında damıtılırken kullanılan suyun tadı da büyük önem taşır. Viski üretim yerleri genellikle sulak alanlara kurulur. Fabrikalar buradaki su kaynaklarını kullanır. Suyun saflığı, temizliği ve lezzeti viskinin tadını oldukça değiştirmektedir. Viskinin tadını suyun etkilediği gibi, fıçıda bekleme süresi de etkilemektedir. 50 yıldan fazla fıçıda bekletilen viskilerin bugün yüksek fiyattan alıcıları bulunduğu bilinmektedir. İskoçya’da yapılan viski sınıflandırmasının yanı sıra genel olarak viskileri lezzetine göre iki sınıfa ayırmak mümkün. İlki “golden whiskey”. Kuru ve tütünümsü tat bırakan bu viski türü daha sert bir lezzete sahip. İkincisi ise “amber whiskey”. Bu ise daha meyvemsi ve hafif bir viski türü. Burada viskiden beklediğiniz tada göre ayrım yapmanız gerekiyor. Aslında İskoçya’da üretilen viskilerin de birbirinden farkları kaliteden çok lezzet olarak farklılıklar.
Viskiler birbirinden tat, koku ve görsellik olarak ayrılabilirler. Kimi viski tatlı ve ekşimsiyken kimi viski acı ve baharatlı olabilir. Görünümleri daha mat veya yağlı, kokuları mayhoş veya sert olabilir. Viskide şarap gibi yıllandırılma zamanının viskinin daha lezzetli olması üzerine pek bir etkisi yoktur. Bu tercih meselesidir. Çünkü viski bekletildiği fıçının ağaç türünün kokusunu aroma olarak alır. Eğer bundan hoşlanıyorsanız yıllandırılmış viskileri tercih edebilirsiniz.
Gelelim viskinin lezzetini en yoğun şekilde anlamak için nasıl tüketilmesi gerektiğine. Öncelikle viskinin içine meyve suyu, kola, kokteyl gibi başka içeceklerin karıştırılması viskinin kendi lezzetini kaybettirdiği için kesinlikle önerilmeyen bir tüketim şekli. Viskiye su karıştırmak ise kimi gurmelere göre viskinin lezzetinin daha yoğun algılanmasına sebep oluyor. Yani viskiye su karıştırarak seyrelttiğinizde içindeki aromaları açarak, daha yoğun bir biçimde ayırt ederek tadını hissetmenizi sağlıyor. Fakat viskiyi buzlu içmek viskinin aromalarını donduruyor. Bu sebeple viskiyi oda sıcaklığında tüketmek gerekiyor.
