Afrika mutfağı, geleneksel olarak yerel tahıllar, meyve-sebzeler ve bunların yanında et ve süt ürünlerinin bir kombinasyonundan oluşmaktadır. Kimi bölgelerinde geleneksel olarak diyet, lor, taze ve sağlıklı sebzeler, peynir altı suyu ve sütünden oluşan ürünler varken, kimi bölgelerinde ise inek sütü yerel olarak üretilememektedir. Bu kıtanın bulunduğu bölgelere bağlı olarak Afrika Boynuzu, Kuzey Afrika, Orta Afrika, Doğu Afrika, Batı Afrika ve Güney Afrika’nın her bir bölgesinin kendine has yemek hazırlama teknikleri ve yemek üretim-tüketim çeşitleri bulunmaktadır.
Orta Afrika Cumhuriyeti’nde ülkede tarım, sarı soğan, sorgum, yam, ıspanak, darı, hurma yağı, muz, bamya, sarımsak ve pirinç çoğunlukla tüketilmektedir. Afrika’nın bu bölgesinde ek gıdalar, yer fıstığı ve soğan içermekte, hemen her yemekte daha çok bu besinler kullanılmaktadır. Temel gıdalar arasında ise darı, pirinç, nişastalar, sorgum ve susam gibi yiyecekler yer almaktadır. Genel olarak Afrika mutfağında balıklar farklı yemeklerle kullanılsa da çoğunlukla çekirge, cırcır böceği, termit gibi böcekleri içerisinde bulundurmaktadır. Orta Afrika’da kullanılan etler ise daha çok keçi eti ve tavuk şeklindedir. Bunlarla birlikte farklı soslar ve sebzeler de tüketilmektedir.
Afrika’nın hemen her bir yanında yol kenarlarında bulunan tezgahlarda fırınlanmış yiyecekler veya mangalda pişirilmiş et ve atıştırmalıklar, sandviçlere rastlamak mümkündür. Aslında bu durum bile bu bölge halkının yemeye ne kadar düşkün olduğunu ve mutfağa ilgili olduklarının bir göstergesidir.
Doğu Afrika’ya bakıldığında Tanzanya, Kenya, Burundi, Somali, Ruanda ve Uganda’nın ev sahipliği yaptığı bu bölge Afrika yiyeceklerinin çoğunda olduğu gibi tahıl, pirinç, darı, salam, fasulye, sorgum, et, sebze ve börülceden yapılan yemeklerden oluşmaktadır. Doğu Afrika’daki çoğu otantik gıda içerisinde bulunan taze tereyağı ve süt yemeklere ayrı bir lezzet katmaktadır. Ayrıca çeşitli baharatlar ve Hindistan cevizi sütü de bunlardan bazılarıdır. Dini ve etnik farklardan dolayı kültürel çeşitliliklere ev sahipliği yapmış bu yöredeki durum yemek kültüründe de kendisini göstermektedir. Bununla birlikte yemeklerin yapımında uzun saatler harcanmaktadır. Kahvaltılarda pişmiş ekmekli Ahooh veya Chapati adı verilen özel yiyecekler tercih edilir. Bu spesiyallere sebze güveçleri ya da ekşili püreler eşlik etmektedir. Öğle yemeği ise bu yörede en önemli öğündür. Çoğu zaman ağır bir yemekle servis yapılan bu öğünde tüm Afrika’daki gıdalar gibi nişastalı püreler, beyaz veya kahverengi pilavlar, çok sayıda sebze balığı, haşlanmış et, Irio ve Githeri adı verilen patatesle karıştırılmış yemekleri sofraları süslemektedir. Akşam yemeklerinde ise menü öğle yemeğinden çok farklı olarak yapılmamaktadır. Çoğu zaman öğle yemeği için yemek yapılırken ertesi günün akşam yemeği düşünülerek malzeme sayısı buna göre hazırlanmaktadır. Doğu Afrika kültüründe yapılan tüm bu öğünlerin yanında genellikle sebze, salata, taze meyveler ya da tatlılar menüye eşlik etmektedir.
Mutfak kültürü açısından her bölgesinde zenginliğe ve çeşitliliğe sahip olan Afrika’da Etiyopya mutfağını da diğer yörelerde yapılan yemekler oluşturmaktadır. Bunlardan bazıları sorgum veya tef ile yapılmış olan gözleme, buğday veya hilbet ile yapılan baklagil yemekleri, baklagillerden elde edilen macunlardan yapılmış salça ile pişirilen Tsebhis ya da Yahnidir.
Yemek çeşitliliği saymakla bitmeyen Afrika kültüründe küçük bir grup insanla aynı masada yemek yeme alışkanlığı yaygındır. Yemek yapmayı, yemek yapımına saatlerce zaman ayırmayı ve hep birlikte tüketmeyi seven bu kültürün öne çıkan lezzetlerini sizler için derledik.
1.Cape Malay (Köri Soslu Tavuk) : Güney Afrika mutfak kültürüne Hindistan ve Endonezya’dan köle olarak getirilen insanların yanlarında getirdikleri baharatların kullanılmasıyla girmiş bir lezzettir. İçinde zencefil, kimyon gibi çeşitli baharatların ve köri tozunun bulunmasıyla lezzetli bir aroması ve kokusu olan bu yemek tavukla yapılmaktadır. Yanında noodle, pilav ya da karides gibi ürünlerle servis edilen Cape Malay Afrika kültürünün baş tacı olan yemekler arasındadır.
2.Injera : Geleneksel Etiyopya ekmeği olarak da adlandırılan Injera, Etiyopya mutfağının olmazsa olmazları arasında yer almaktadır. Hemen her evde günlük olarak tüketilen bu ekmek, yiyeceklerle servis edilen bir krep şeklinde ya da birçok sosla birlikte de tüketilebilmektedir. Yapımında ise teff unu kullanılmakta ve sac üzerinde pişirilmektedir.
3.Malva Puding : Adı her ne kadar puding olsa da aslında kek tarzında yapılan ve puding şeklinde bir sosla sunulan bu lezzet Afrika kültürünün tatlıları arasında yerini almaktadır. Kayısı reçeli kullanılan bu tatlı yine sevilen lezzetler arasında bulunur.
4.Melktert : Tatlıya düşkün kişiler için enfes bir lezzet olan Melktert sütlü tart şeklinde hazırlanmaktadır. Tabanı tart ve üzeri süt, yumurta, un ve şeker karışımından oluşan bu tatlı başladıktan sonra bırakılmayacak cinsten bir lezzet şöleni sunmaktadır.
5.Bobotie : Endonezya’dan Güney Afrika’ya taşınmış bir lezzet olan Bobotie, Türk kültüründeki güveç yemeği ile benzerlik göstermektedir. Kıyma, köri ve defne yaprağının pişirilmesiyle hazırlanan bu lezzet, süt ve yumurtalı karışım ile fırınlanır ve servis edilir. Mutlaka denenmesi gereken bir yemektir.
6.Biltong : Türkçe anlamı kuru et olan Biltong, çok eski zamanlarda Afrikalılar tarafından etin tuzlanıp muhafaza edilmesiyle ortaya çıkmış, günümüzde halen değerini koruyan bir lezzet. Yapımında antilop eti kullanılan Biltongun yağsız olması en önemli özelliği ve bu sayede sporcu atıştırmalığı olarak sıklıkla tercih edilen besinler arasında bulunmaktadır. Aynı zamanda çerez niyetine içki yanında da çoğunlukla tercih edilmekte ve severek tüketilmektedir.
7.Snoek Balığı : Lezzet olan uskumruya, görünüş olarak yılan balığına benzeyen snoek balığı, birçok pişirme yöntemi bulunan ancak Güney Afrika’da kayısı marmelatıyla hazırlanan bir balık. Marmelatla birleşen balığın mangalda pişirilmesi kulağa garip gelse de lezzet açısıdan tam puan alacak nitelikte.
8.Chakalaka ve Pap : Türk kültüründeki kuru fasulye-pilav ikilisiyle benzerlik gösteren Chakalaka ve Pap ikilisinden Chakalaka, soğan, biber, domates, havuç ve baharatın karışımından; Pap ise beyaz mısır unundan elde edilen bir lapadan meydana geliyor. Bizde çok sevilen bir lezzet olduğu gibi Afrika kültüründe de oldukça değer görüyor.
Afrika kültüründe öne çıkan lezzetlerden birkaç tanesini deneyebilmeniz için tarifleri sizler için derledik. Afiyet olsun. 🙂
KUKA PAKA (HİNDİSTAN CEVİZLİ KÖRÜ SOSUNDA KENYA USULÜ TAVUK)
MALZEMELER :
- 500 g küp küp doğranmış tavuk
- 1 adet doğranmış soğan
- 2 yemek kaşığı soyulmuş ve doğranmış zencefil
- 2-3 diş kıyılmış sarımsak
- 2 yemek kaşığı sıvıyağ
- 1 yemek kaşığı körü tozu
- 2 çay kaşığı kimyon
- Bir tutam pulbiber
- 2 yemek kaşığı salça
- 2 su bardağı Hindistan cevizi sütü
- Bir tutam tuz
- Bir tutam karabiber
- ½ su bardağı doğranmış kişniş
- ½ su bardağı su
Yapılışı : Soğan, zencefil ve sarımsağı blenderden geçirin ve sonra su ilave edin. Yağı büyük boy bir tencereye alıp ısıtın ve içine soğanlı karışımı, köri tozunu, kimyonu ekleyip 6-7 dakika kadar karıştırın. Ardından domatesleri ilave edip karıştırmaya devam edin ve sonrasında sırasıyla tavuk, Hindistan cevizi sütü, tuz, karabiber, pulbiber ekleyin. Tavuklarınız kızarana dek kısık ateşte 30 dakika kadar pişirin. Kalan baharatları da ilave edip iyice karıştırdıktan sonra servis yapın.
BOBOTIE
MALZEMELER :
- 2 dilim beyaz ekmek
- 1 yemek kaşığı tereyağı
- 2 adet doğranmış soğan
- 2-3 diş kıyılmış sarımsak
- 1 kg kıyılmış sığır eti
- 2 yemek kaşığı köri ezmesi
- Bir tutam tuz
- Bir tutam karabiber
- 3-4 adet karanfil
- 2 yemek kaşığı şeftali veya mango turşusu
- 3 yemek kaşığı sultana
- 6 adet defne yaprağı
- 1 tatlı kaşığı kurutulmuş karışık ot
- 1 su bardağı soğuk su
Üzeri için :
- 2 adet yumurta
- Bir tutam tuz
- Bir tutam karabiber
- Bir tutam pulbiber
- 300 ml süt
Yapılışı : Fırını önceden 180 dereceye ısıtın. Ekmeğinizin üzerine soğuk su döküp kenara alın. Bu esnada soğanlarınızı yağda kavurun ve yumuşayana dek karıştırın. Ardından sarımsak ve sığır eti ilave edip karıştırmaya devam edin. Kıymalar kahverengileşince köri ezmesi, ot karışımı, baharatlar, turşu, sultana, 2 adet defne yaprağı, tuz ve karabiberi ekleyip karıştırın. Sonra kapağını kapatıp 10 dakika kadar pişmeye bırakın. Piştikten sonra ekmeklerinizi et karışımının içine alıp iyice karıştırın. Daha sonra karışımı fırın kabına alıp üzerine iyice bastırın. Üzerini hazırlamak için süt ve yumurtaları baharatlarla çırpın ve bu karışımı etinizin üzerine dökün. Kalan defne yaprakları ile süsledikten sonra fırında 35-40 dakika kadar pişirin ve ardından servis yapın.
MALVA PUDİNG
MALZEMELER :
- 1 yemek kaşığı tereyağı
- 2 yemek kaşığı toz şeker
- 2 adet yumurta
- 1 yemek kaşığı sirke
- 1 çay kaşığı karbonat
- 2 tatlı kaşığı kayısı reçeli
- 2 su bardağı un
- 1 su bardağı süt
- Bir tutam tuz
Sosu için :
- 2 su bardağı süt
- 350 ml kaynar su
- 3 yemek kaşığı toz şeker
- 2 yemek kaşığı tereyağı
- 3 tatlı kaşığı vanilya özü
Yapılışı : Fırını önceden 180 dereceye ısıtın. Tereyağı, şeker ve yumurtaları birleştirip iyice karıştırın. Başka bir kapta sirke, karbonat ve reçeli birleştirip karıştırın. Büyük bir kaseye unu eleyin ve içerisine tereyağı ve reçel karışımlarını ilave edin. Ardından süt ve tuzu karıştırarak ekleyin. Hamurunuzu yağlanmış fırın tepsisine yerleştirip 50-55 dakika kadar pişirin. Bu esnada sos malzemelerinizi küçük bir tencerede birleştirip karıştırarak pişirin. Fırından çıkardığınız kekinizin üzerine sosu döküp servis yapın.
