Mardin, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve tarih boyunca farklı kültürlerin etkisi altında kalmış bir bölgedir. Mardin’de, Akdeniz iklimine yakın bir iklim görülür ve bu nedenle zeytin yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Burada yetişen zeytinler, bölgenin toprak, iklim ve coğrafi özelliklerinden etkilenir. Mardin’deki zeytin ağaçları, genellikle küçük ölçekli aile işletmeleri tarafından yetiştirilir. Zeytinler, çoğunlukla doğal yöntemlerle yetiştirilir ve elle toplanır. Bölgedeki zeytinler, özellikle zeytinyağı üretimi için kullanılır. Mardin zeytinyağları, hafif meyvemsi tatları ve belirgin acılıkları ile karakterize edilir. Şehrin zeytinleri, Türkiye’nin diğer zeytin bölgelerine göre daha az bilinir, ancak bölgede zeytin yetiştiriciliği geleneksel olarak devam etmektedir ve Mardin zeytinleri, yöresel lezzetleriyle tüketiciler tarafından takdir edilmektedir. Zeytinler aynı zamanda şehrin tanıtımı için önemli bir role sahiptir.
Mardin’de Zeytin Hasadı
Mardin, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. Zeytin yetiştiriciliği, Mardin’in uzun tarihi geçmişi ve kültürel dokusuyla bağlantılıdır. Zeytin ağaçları, bölgenin doğal ve kentsel peyzajında önemli bir yer tutar ve Mardin’in kimliğinin bir parçası haline gelmiştir. Şehrin özellikle Mardin merkez ve Kızıltepe ilçeleri ve Derik ilçesi zeytincilik açısından öne çıkan yerlerdir. Mardin’de zeytin ağaçları genellikle dağlık alanlarda yetişir ve yerli zeytin çeşitleri tercih edilir. Mardin Derik Zeytini, Mardin’in en meşhur zeytin çeşitlerinden biridir. Mardin’in Derik ilçesinden yetiştirilip hasat edilir. Burada zeytinin 100’den fazla çeşidi vardır. Adını bölgeden alan Derik Zeytini’nin ise 10’un üzerinde farklı çeşitleri olduğu biliniyor. Hasat edildiği ilk zamanlarda oldukça acı olan zeytin, acısı geçene dek sıklıkla suyu değiştirilerek yoğun yağının ve kendine ait tadının ortaya çıkması sağlanıyor. Mardin Derik Zeytini’nin hazırlanması ise elle kırılarak oluyor.
Zeytin üretimi Mardin’de, geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. Zeytinler genellikle el ile toplanır, ardından zeytinyağı üretimi için işlenir. Zeytin hasadı, genellikle sonbahar döneminde gerçekleştirilir. Derik bölgesinin verimli topraklarından hasat edilen zeytin, diğer zeytinlere nazaran yoğun ve zengin yağı ile öne çıkar.
Derik Zeytin’i, hem sofralık olarak tüketilebilir hem de zeytinyağı olarak. Zeytinyağı üretiminde kullanıldığında, yüksek kaliteli ve lezzetli yağlar elde edilebilir. Bölgedeki zeytincilik faaliyetleriyle birlikte, Derik Zeytini de Mardin’in zeytin üretimi ve zeytinyağı sektöründeki önemli bir bileşenidir. Zeytinyağı coğrafi işaret koruması altında olup, bölgenin zeytin çeşitliliğine ve yerel tarımsal mirasına katkı sağlamaktadır. Coğrafi işaret zeytinin Mardin Derik ilçesine özgü olduğunu ve bölgenin tarımsal mirası ve zeytin kültürüyle ilişkilendirildiğini gösterir.
Zeytin ve zeytinyağı tüketiminin insan sağlığı için oldukça faydalı olduğu bilinmekte. Kan basıncını kontrol etmesi, vitamin E alımı, antioksidan özelliği ile hücreleri koruması, kalbi koruyan oleik asit içermesi gibi özellikler zeytinin insan vücuduna faydalarından yalnızca bazılarına örnek. Derik Zeytini de harika tadının yanı sıra tüketildiğinde vücuda oldukça yararlı. Bu zeytinin beyindeki stres oranını azalttığı ve böylece sinir hücrelerini koruduğu biliniyor. Ayrıca, hafızayı güçlendirdiğine dair bir iddia da var.
Mardin Derik Zeytinleri, sofralık olarak tüketilebilir ve zeytinyağı üretimi için kullanılabilir. Zeytinin etli yapısı ve lezzeti, sofralarda keyifle tüketilmesini sağlar. Derik Zeytini’nden üretilen zeytinyağına hem yurt içi hem de yurt dışından oldukça yüksek talep bulunuyor. Bunun nedeni 2018 yılında yapılan Londra Uluslararası Zeytinyağları Yarışması’nda 430 zeytinyağı arasından birinci olarak altın madalya kazanması. Hatta bu kadar yoğunluğun üzerine bazı zamanlar zeytin halkın tüketmesi için pazara kadar bile gelemeden bitmiş oluyor.
“Her Şey Yeşil Derik İçin”
Bu yıl 20-22 ocak tarihlerinde düzenlenmiş olan Derik Zeytin Çalıştayı ve Zeytin Temalı Gastronomi Programı “her şey yeşil Derik için” sloganıyla Derik ilçesinde zeytin üretimi ve zeytinle ilgili konuları ele alan bir etkinlik olarak yapıldı. Bu programda, zeytin ve zeytinyağı üreticileri, aşçılar, gurme uzmanları ve zeytin sektörüne ilgi duyan diğer paydaşlar bir araya gelerek zeytinin ekonomik, kültürel ve gastronomik önemini vurgulandı. Bu etkinlikte, zeytin yetiştiriciliği, zeytin hasadı, zeytinyağı üretimi, zeytin tüketimi, zeytinin sağlık faydaları, zeytin çeşitleri, zeytin ve gastronomi ilişkisi gibi konular ele alındı.
Zeytin çalıştayları, genellikle, çiftçilere, üreticilere ve sektör paydaşlarına yeni teknikler, bilgiler ve en iyi uygulamalar hakkında bilgi sunmayı amaçlar. Zeytin temalı gastronomi programları ise zeytinin farklı kullanım alanlarına odaklanarak, şeflerin zeytini yaratıcı şekillerde kullanmalarını teşvik ediyor ve zeytinle ilgili lezzet deneyimleri sunuyor. Bu yılda Derik ilçesinde yapılan Derik Zeytin Çalıştayı ve Zeytin Temalı Gastronomi Programı bu amacına ulaştı. Böyle bir programla zeytin sektörünün gelişimine katkıda bulunuldu, Derik Zeytini’nin tanıtımını yapıldı ve zeytin kültürünün yaygınlaşmasını sağlandı demek yanlış olmaz. Hatta yukarıda bahsedilenlerin yanı sıra zeytinin hasat edilirken çekildiği fotoğraflardan bir sergi bile yapıldı.
Zeytin toplama ve kırılması gibi işlemler genellikle insan gücüyle yapılıyor olsa da son yıllarda, Mardin’de zeytin üretiminde modern teknolojilerin kullanımı da artmaktadır. Özellikle son yıllarda yapılan teknolojik yatırımlarla birlikte, Mardin’de zeytin üretimi ve zeytinyağı üretimi artmış ve bölge ekonomisine önemli bir katkı sağlanmıştır.
Mardin’deki zeytin çeşitleri elbette yalnızca Derik Zeytini ile bitmiyor. Mardin, zeytin çeşitliliği ve zeytin kültürüyle tanınan bir bölge olduğu için, başka yerel zeytin çeşitlerinin de bulunabileceğini belirtmek aslında oldukça önemli. Mardin zeytinleri, hem yerel tüketiciler hem de zeytin ve zeytinyağı üretimiyle ilgilenen kişiler arasında epey popülerdir.
