Orta Çağ’da ortaya çıkan badem sütü kullanımı o dönemlerde hem İslam dünyasında hem de Hristiyanlarca sıkça kullanılıyordu. Bu dönemde, inek sütünün yaygın olmamasından dolayı ve bademin çokça üretilmesi ile badem sütü gerek yemeklerde gerekse salt içmek suretiyle daha yaygın kullanılıyordu. Hatta 1300’lü yıllara kadar yazılmış olan el yazması yemek tariflerinde, birçok yemeğin içinde badem sütü kullanıldığı görülmüştür.
Evde badem sütü nasıl yapılır?
Günümüzde de evde yapması oldukça kolay olan badem sütü sadece yapım aşamasında biraz zaman alıyor. Tabii bugünkü teknoloji ile öğütücüleri kullanarak da bu süreyi kısaltmak epeyce mümkün. Basitçe tarifini verecek olursak bademlerinizin kavrulmamış ve kabuklarının soyulmuş olması gerekiyor. Kabuk soyma işi oldukça zor olduğundan bunu su yardımı ile yapabilirsiniz. Suyun içinde bir gece kadar bekleyen bademlerinizin ertesi gün çok daha kolay soyulacağını göreceksiniz. Eski çağlarda soyulan bademleri su eşliğinde uzun sürelerce döverlermiş tabii bugün bunun için mutfakta her daim elimizin altında bulunan öğütücüleri kullanabiliriz. Biraz su eşliğinde kabuksuz bademleri öğütücüden un ufak hale gelene kadar ezip akabinde bir tülbentten süzüyoruz. Bu da oldukça zahmetli bir işlem çünkü sürekli sıkmak gerekiyor, bir süre sonra avuç içlerinizin acıdığını hissetmeye başlayacaksınız ama yine de bu Orta Çağ tarifini denemiş olmaya değecek. Süzdüğünüz bu beyaz su artık sizin ev yapımı badem sütünüz. Badem yağına su ilave edilerek de elde edilebilen badem sütü için bu kadar zahmete giremem derseniz bazı merkezlerde hazır halde bulup satın almanız da mümkün.
Badem sütü nasıl muhafaza edilmeli?
Ev yapımı badem sütü oda sıcaklığında ortalama bir hafta, buzdolabında ise yaklaşık üç hafta kadar muhafaza edilebilir.
Kimler badem sütü tüketebilir?
Badem sütü, inek sütüne göre D vitamini açısından çok zengin değildir. Düşük protein içeriğinden dolayı 2 yaşın altında çocuklarda anne sütüne ya da inek sütüne nazaran tercih edilmemelidir.
Hem kolesterol hem laktoz içermeyen badem sütü, laktoza toleransı olmayanlar ve veganlar tarafından bugün dünyanın birçok yerinde tüketilmektedir. Daha çok mikro besinlerle güçlendirilen badem sütünün vanilyalı, sade, çikolatalı ve şekersiz seçenekleri ile bulabilmeniz mümkün.
Bizim bugünkü gündelik yemeklerimize çok girmese de İran mutfağında, geleneksel olarak her ramazan ayında yapılan iftar sofralarında badem sütünü de içeren badem sütlü tatlı servis edilmektedir. İran sofralarından tatlılar olmasa da birazdan okuyacağınız tariflerimizde yapıp denemeye değer türden.
BADEM SÜTLÜ PATATES PÜRESİ
MALZEMELER
- 1 adet doğranmış soğan
- 5 diş sarımsak
- 3 adet büyük boy patates
- 3 yemek kaşığı zeytinyağı
- 4 çorba kaşığı şekersiz, aromasız badem sütü
- Deniz tuzu
- Karabiber
Yapılışı
Patatesleri yıkayın soyun dilerseniz birkaç parçaya bölerek, kaynayan suyun içinde haşlanmaya bırakın. Patatesin suyuna 2 çay kaşığı kadar deniz tuzunu ilave edin. Haşlanan patatesinizin suyunu süzün ve soğumaya bırakın. Bu esnada, 2 yemek kaşığı zeytinyağında çok küçük doğranmış soğan ve sarımsaklarınızı kavurun. Ardından badem sütünüzü ilave edin. Soğuyan patateslerinizi ezmeye başlayın. Ezilen patateslerinizin içine hazırlamış olduğunuz karışımı ilave edin, bir tutam karabiber ve deniz tuzunuzu da ekleyip patateslerinizi ezmeye devam edin. Bu işlemi elinizle yoğurarak da yapabilirsiniz. Son olarak kalan zeytinyağını da pürenizin üstüne gezdirin, biraz daha yoğurup bırakabilirsiniz. Dilerseniz maydanoz, taze soğan ya da mevsim yeşillikleri ile süsleyebilirsiniz. Ve badem sütlü patates püreniz hazır. Afiyet olsun.
PİŞİRMEDEN YAPILAN BADEM SÜTLÜ KURABİYE
MALZEMELER
- Yarım su bardağı tuzsuz tereyağı
- 2 bardak şeker
- Yarım fincan badem sütü
- 4 yemek kaşığı kakao
- Yarım fincan fıstık ezmesi
- 3 su bardağı kavrulmuş yulaf
- 2 çay kaşığı vanilin
Yapılışı
Derin bir tencereyi yüksek ısıda bir süre ısıtın. İçine tereyağını, şekeri, badem sütünü ve kakaoyu ilave edin ve karıştırın. Karışım kaynamaya başlayınca bir dakika kadar bekleyin. Tencerenin içine fıstık ezmesi, kavrulmuş yulafı ve vanilini koyup tahta kaşık ile iyice karıştırın.
Oluşan karışımdan bir kaşık yardımı ile parçalar alıp yağlı kâğıt üzerinde tepsiye parça parça yerleştirin. Buzdolabında soğumaya bırakın. Afiyet olsun.
BADEM SÜTLÜ FESLEĞENLİ DOMATES ÇORBASI
MALZEMELER
- 1 çorba kaşığı sızma zeytinyağı
- 1 adet soğan
- 3 diş sarımsak
- 3 adet domates
- 4 su bardağı tavuk veya sebze suyu
- Yarım çay kaşığı karabiber
- 3/4 bardak badem sütü
- İstediğiniz ölçüde fesleğen
YAPILIŞI
Orta ateşte olan tencerenizin içine zeytinyağını koyun ve soğanları küçük şekilde doğrayıp içine atın. Soğanlar pembeleşene kadar kavurun. Sarımsakları ezin ve tencereye ilave edin. Kokusu çıkana kadar kavurun.
Domatesi rendeleyin ve et suyu ile karıştırın. Karışımı tencere ilave edin ve domatesler pişene kadar pişirin. Ardından badem sütünü yavaşça ilave edin ve sürekli olarak karıştırın. Kaynamaya başlayan çorbanıza dilerseniz tuz ilave edebilirsiniz. Birkaç dakika kaynadıktan sonra altını kapatın. Fesleğen ile süsleyip servis yapın. Afiyet olsun.
ÇİKOLATALI KABAKLI MUFFİN
MALZEMELER
- 1/4 bardak beyaz kepekli un
- 1/3 fincan şekersiz kakao
- 1 çay kaşığı kabartma tozu
- 1/4 çay kaşığı tuz
- 2 yemek kaşığı Hindistan cevizi yağı (erimiş ve soğutulmuş)
- 1/3 fincan bal veya akçaağaç şurubu
- 1 tatlı kaşığı vanilya
- 1 yumurta
- 1 su bardağı rendelenmiş kabak (yaklaşık 1 orta boy)
- 1 adet olgunlaşmış muz püresi (veya 1/4 fincan şekersiz elma püresi kullanabilirsiniz)
- 1/2 bardak şekersiz badem sütü
- 1/2 bardak damla çikolata
YAPILIŞI
Fırını 180 derecede ısıtın. Muffin kalıplarına kek hamurumuzu yerleştirmeden önce yağlayın. Rendelediğiniz kabakların suyunu kâğıt havlu yardımı ile iyice sıkın. Bir kabın içinde un, kakao, kabartma tozu ve tuzu karıştırın; kenara koyun.
Bir kaba, Hindistan cevizi yağı, bal / akçaağaç şurubu, vanilya ve yumurta ekleyin. Pürüzsüz ve iyice karışana kadar orta-düşük ayarda karıştırın. Kabak, muz (veya elma püresi) ve badem ezmesini ekleyin; tekrar karıştırın. Yavaşça kuru malzemeler ekleyin ve birleştirene kadar karıştırın. Damla çikolataları dağıtarak içine atın.
Önceden yağladığınız muffin kalıplarına hamuru yerleştirin. 22 – 25 dakika kadar pişirin. Kürdan yardımı ile kontrol ettiğiniz muffin’lerinizde eğer kürdana bulaşan bir şey yok ise 5 dakika sonra, çıkartın ve soğumaya bırakın. Afiyet olsun!
BADEM SÜTLÜ SEBZELİ KÖRİ
MALZEMELER
- 1 yemek kaşığı kırmızı köri tozu
- 1 çay kaşığı toz tarçın
- 1/2 çay kaşığı kimyon
- 1 çay kaşığı kişniş
- 1 çay kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı karabiber
- 2 yemek kaşığı salça
- 2 yemek kaşığı tereyağı
- 1 yemek kaşığı zeytinyağı
- 1 çay bardağı arpacık
- 3 su bardağı küp doğranmış patates
- 2 su bardağı karnabahar
- 2 yemek kaşığı mısır nişastası
- 2 yemek kaşığı soğuk su
- 2 su bardağı sebze suyu
- 2 çay bardağı badem sütü
- Yarım kilo taze ıspanak
- 1/2 bardak tuzsuz kaju fıstığı
- 1/2 bardak taze fesleğen
- 2 adet yeşil biber
- 2 su bardağı pirinç
- Süslemek için: kişniş, ezilmiş kaju fıstığı
Yapılışı
Yüksek ısıda büyük bir tavada tereyağını ve yağı eritin, arpacık ve doğranmış yeşil biberi 3 dakika sote edin. Köri, zencefil, kişniş, kimyon, tarçın, tuz, karabiber ve domates salçası ekleyin. 1 dakika boyunca sürekli karıştırın. Patatesi ekleyin, kapağını açın ve ara sıra karıştırarak 5 dakika pişirin. Sebze suyu ve karnabaharı ekleyin. Ocağın altını açıp harlı ateşte pişirmeye devam edin ve tencerenin kapağını kapatın.
5 – 10 dakika sonra altını kısın, ıspanak ve fesleğeni de ekleyip 10 – 15 dakika kadar daha pişirin. Başka bir kâsede mısır nişastasını ve soğuk suyu birlikte pürüzsüz hale getirin. Badem sütünü ilave edin. Badem sütü karışımını ekleyin ve 5 dakika daha pişirin.
Ayrı bir tarafta pirinci biraz kavurup 3,5 – 4 su bardağı kaynamış suyu ilave edip pirinç pilavını demlenene kadar önce harlı sonra kısık ateşte pişirin. Diğer tencerede hazırlanmış olan garnitürü pilavınızın üzerine koyarak servis yapabilirsiniz. Dilerseniz en son üzerine kajuları ilave edip servis yapabilirsiniz. Afiyet olsun.
