Veganlık bir beslenme çeşidinden çok aslında bir yaşam felsefesidir. 1940’lı yıllarda önce Amerika’da yaygınlaşmaya başlayan veganlık beslenme biçiminin yanında alternatif bir tüketim felsefesi içerir. Vegan beslenme çok kısaca hayvansal gıdaların hiçbirini tüketmeme üzerine kuruludur. Et yemeyen vejetaryenlerden de bu noktada ayrılır. Veganlar hayvandan elde edilen et, süt gibi gıdaların yanında bal, yumurta ve benzeri hayvansal ürünleri de tüketmezler.
Vegan Beslenme Nasıl Ortaya Çıktı?
1800’lü yıllarda kurulan vejetaryen derneğinin ardından 1900’lü yıllarda ilk kez vegan kelimesi kullanılmaya başlanmıştır. Vegan Derneği’ne göre; hayvansal ürün kullanımı hayvan sömürüsü olarak görülmektedir. Gıda sektöründen kozmetik sektörüne kadar hayvansal ürünlerin böylesine sorumsuzca tüketilmesi doğru karşılanmamaktadır. Dolayısıyla veganlık görüşüne göre hayvansal gıdaların yanı sıra herhangi bir hayvansal ürün kullanımı, giyimi de reddedilmektedir.
Vegan beslenmenin yayılması hipertansiyon üzerinde yapılan çalışmalarla başlamıştır. Hipertansiyon üzerinde olumlu etkileri görülen vegan beslenme doğru bir beslenme biçimi olarak benimsenmiş ve günümüze kadar gelmiştir. Şimdi ise vegan beslenme biçimini uygulayan ve destekleyen geniş bir kesim bulunmaktadır.
Vegan Beslenmede Altın Kurallar Nelerdir?
Vegan beslenmedeki temel kurallardan biri de besin çeşitliliğinin sağlanmasıdır. Aynı zamanda ileriye dönük eksikliklerin önüne geçebilmek adına vitamin ve mineral ihtiyaçları karşılanmalı, gerekiyorsa takviye alınmalıdır. Dolayısıyla ilk altın kural bilinçli hareket etmektir.
Vegan beslenmede tüketilen besin kısıtlılığı yeterince bilinçli davranılmadığı takdirde birtakım sorunlara ve besin eksikliklerine yol açmaktadır. Bunlardan bazıları omega-3 seviyesi düşüklüğü, kalsiyum-demir eksikliği ve B12 vitamin eksikliğidir. İkinci altın kural bu besin öğesi kaynaklarının yeterli alındığından emin olmaktır. Bu eksikliklerin önüne geçebilmek adına da omega-3 alımı için keten tohumu ve ceviz gibi bitkisel kaynaklar tüketilmelidir. B12 eksikliğinin önüne geçmek adında da badem gibi kuruyemişler beslenmede mutlaka yer almalıdır. Aynı zamanda protein alımındaki eksiklikten dolayı vücuda dışarıdan alınması gereken elzem aminoasitlerin eksikliği de görülmektedir. Aminoasit kalitesini yerine koyabilmek için ise kurubaklagiller bu beslenmedeki en iyi kaynaktır. Kurubaklagiller yanında tüketilecek tahıl kaynakları da hem protein kalitesini arttırmaya hem de besin çeşitliliğini arttırmayı sağlamaktadır. Temel besin maddelerinden olan proteinlerin tüketim şekli ve miktarına dikkat etmek vegan beslenmedeki üçüncü altın kuraldır.
Vegan beslenme için her zaman evinizde kendi yemeklerinizi hazırlamanız gerekmiyor elbette. Ancak dışarıda yemek yerken ya da dışarıdan alışverişinizi yaparken dikkat etmeniz gereken şeyler var. Dışarıdan alınan hazır gıdalardaki tuz, yağ, katkı maddesi içeriklerinin dolayısıyla etiket incelenmesinin iyi yapılması gerekmektedir. Bilinçli etiket okumak da vegan beslenmedeki dördüncü altın kuraldır.
Çeşitli besin eksikliklerinin önüne geçebilmek, beslenme şeklini hayata en doğru şekilde oturtabilmek için vegan beslenme biçimi uzman eşliğinde, diyetisyen kontrolünde gerçekleştirilmelidir.
Vegan Beslenme ve Sağlık
Beslenmenin özellikle ilk dönemlerinde kontrollü olmak büyük önem taşımaktadır. Bilinçsiz yapılan bu beslenme planı çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilmektedir.
Çeşitli eksiklikler ortaya çıkarmasının yanı sıra vegan beslenmede alınan yüksek miktarda lif ve posa kan şekerini dengelemektedir. Bu sayede şeker hastalıkları için faydalı olabilmektedir. Aynı zamanda hayvansal yağ alımı sıfır olduğundan dolayı LDL kolesterol ve kandaki toplam kolesterol de düşük olmaktadır. Bu durum ise çeşitli kalp hastalıklarının önüne geçilmesini sağlamaktadır. Alzheimer, böbrek fonksiyon bozuklukları, bazı kronik enflamatuar hastalık riskleri de yine bu beslenme ile azaltılabilmektedir.
