Pastalar bizler için doğum günü denilince ilk akla gelen aynı zamanda törenlerin, düğünlerin, özel kutlamaların en olmazsa olmazlarındandır. Pastanın günümüze kadar ulaşmasını sağlayan masalsı serüvenine isterseniz bir göz atalım.
Bilinenin aksine, her ne kadar pasta kelimesi 13. yüzyılda Avrupa kültüründe karşımıza çıkıyor olsa da aslında pastanın doğuşu çok eski yüzyıllara dayanıyor. Eski çağlarda insanlar ilk kekleri bugün bildiğimizden çok daha başka bir şekilde ekmeği bal ile tatlandırarak ve çeşitli kuruyemiş ve meyvelerle süsleyerek yapmışlar. Pastacılığın kökenine de bakacak olursak zaten insanın ilk ekmeği yapmasıyla başlamıştır diyebiliriz. Ekmeğin çeşitli malzemeler katılarak tatlandırılmasıyla da pastacılık eski çağlardan günümüze kadar gelişerek varlığını sürdürmüştür.
EKMEĞE DAMLAYAN BALIN İLAHİ SEBEBİ: TANRILARA DUYULAN ŞÜKRAN
Peki eski çağlardan beri tarımla uğraşan insanoğlu neden ekmeği farklı malzemeler kullanarak tatlandırmıştır? Aslında sorunun yanıtı oldukça basit; insanlar tanrılara şükran duygularını sunmak üzere dini törenler ve farklı ritüeller için ekmeği çeşitli formlara sokmuşlardır. Yani tarihteki ilk kekler insanın inandığı dinlerin ya da efsanelerin sembolleri olarak nitelendiriliyordu. Pastanın boyutu ve şekli farklı inanışlara göre değişiklik gösterirdi. Örneğin; pastanın yuvarlak oluşu bir inanışa göre güneşi ve ayı sembolize ederken dairesel şeklinden ötürü de yaşam döngüsüyle ilişkilendirilirdi. Antik Keltler de baharın gelişini kutlamak için ilkbaharın ilk gününde güneşe benzeyen şekillerde pastalar yaparlardı. Çinliler de mevsimsel döngü için ayın çok önemli bir rolünün olduğuna inanırlardı. Ay Tanrıçası Heng O‘ya sunmak için hasat zamanı hilal şeklinde pastalar yapıp kutlamalar yaparlardı. Paganlığın yaygın olduğu dönemlerde de Güneş Tanrısı’na şükranlarını sunmak için eski paganların Maslenitsa Festivali’nde güneş şeklinde küçük bliniler (krepler) yaptıkları bilinmektedir.
Eski İskandinav dillerinde doğum günü pastası kaka olarak adlandırılırdı. İlk doğum günü pastasının Antik Yunan’da Ay Tanrıçası Artemis’e sunulmak için yapıldığına dair bir inanış vardır. Bunun yanı sıra başka bir iddia ise Orta Çağ Almanyası’nda insanlar İsa’nın doğum gününü kutlamak için bu geleneği başlatmışlardır. Daha sonraları pastalara sembolik İsa şekli verilerek bu kutlamalar devam ettirilmiştir. Bu adet 13. yüzyılda yaygınlaşarak çocukların doğum günleri için bir ritüele dönüşüp sabaha kadar kutlamalar yapılarak devam etmiştir. Pastanın üzerine konulan mumları üflemek, dilek tutmak ve hediye merasimi gibi ritüeller günümüze kadar neredeyse değişmeden gelmiştir.
MODERN PASTACILIĞIN TEMELİ NASIL ATILDI?
Bu kutlamalar her ne kadar yaygın olsa da pastalar o dönemlerde ulaşılması zor ve pahalı malzemelerden yapıldığı için ancak zengin aileler doğum günlerinde pasta yaptırabiliyorlardı. Normal kutlamalar ise daha az malzeme kullanılarak kek tarzı pastalar ile yapılıyordu. Hatta kraliyet mutfaklarında ve zengin soyluların evlerinde sadece pasta yapmak için özel olarak görev alan usta pastacılar bulunuyordu.
Fransa’daki zengin ailelerin ve kraliyetin bünyesinde çalışan usta pastacılar sonradan işlerini kaybedince Fransa’nın çeşitli bölgelerinde pasta imalathaneleri açıp pastacılığın gelişmesine katkı sağlamışlardır. Böylece modern pastacılığın temelleri atılmıştır.
Pastacılık Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle büyük bir darbe almış olsa bile Amerika’nın keşfi sayesinde kakaonun da yaygınlaşmasıyla tekrardan canlanmıştır. Pastacılık tarihindeki en büyük dönüşüm ise 18. yüzyılda çeşitli pasta kalıplarının kullanılmasının yanı sıra Vatel’in pastalar için devrim niteliği taşıyan kremşantiyi bulmasıyla başlamıştır. Ardından 19. yüzyılda ünlü Fransız pastacı Caramel’in karameli pastacılığın bünyesine katmasıyla pastacılık giderek daha çok gelişmiş ve Paris pastacılığın ve şahane pastaların başkenti olmuştur. 19. yüzyıldaki sanayi devriminin katkısıyla 20. yüzyılda makineleşmenin artmasıyla pastalar için malzemeler çeşitlenmiş ve katlı maddeleri bu sektöre dâhil olup pasta yapımında çeşitli formüller oluşturulmuştur. Farklı tat, şekil ve boyutlarda pastalar ortaya çıkmıştır. Pastaların sunuş biçimleri de bir o kadar önem kazanmıştır. Pastanın bu masalsı tarihinden yola çıkarak aslında ne kadar da farklı dönemlerden geçip de günümüze kadar ulaştığına şaşırmış olabilirsiniz. Bu yüzden sadece pasta deyip geçmemek gerek diyoruz. Afiyet olsun.
