Sokak lezzetleri, sokakta, bireysel olarak veya pazar gibi kamuya açık yerlerde, seyyar satıcılar tarafından satılan hazır yiyecek veya içeceklerdir. Genellikle bir portatif yiyecek dükkânından, bir yemek sepeti veya kasasından ya da hızlı üretimi sağlayacak hazır bir gıda kamyonunda satılır. Bazı sokak gıdaları bölgeseldir ancak çoğu bölgelerinin ötesine yayılmıştır. Çoğu sokak yemeği hem normal yemek hem de fast food olarak sınıflandırılabilir. Ayrıca restoran yemeklerine göre daha ucuzdur. Gıda ve Tarım Örgütü’nün 2007 yılına ait bir araştırmasına göre, her gün 2,5 milyar insan sokak yemeği yemektedir.
Günümüzde insanlar sokak yemeklerini kolay ulaşılabilir olmalarından, makul bir fiyata lezzetli yiyecekler tadabilmelerinden, etnik mutfakları denemek istemelerinden ya da bir anlamda nostalji yaşamak istemelerinden ötürü satın alırlar.
Dünyanın her yerinde, hemen hemen şehirde bir sokak lezzeti bulmak mümkündür. Globalleşen dünyamız sayesinde artık Tayland dondurmacılarının dondurma satma stillerini Türkiye sokaklarında da görebiliyor olsak da elbette birçok şehrin kendine has sokak lezzeti var. Dilerseniz, daha fazla uzatmadan farklı ülkelerden bir iki sokak lezzetlerine bir göz atalım.
ENDONEZYA SOKAK LEZZETLERİ
Sate Ayam- Sate Ayam, bizdeki çöp şiş kebaba benzer. Küçük parçalara kesilmiş et çöp şişlere dizilir ve üzerinde bol sos ile servis edilir. Etlerin türü genellikle tavuk, dana ve domuzdur. Fakat kurbağa ve tavşan etlerini görmek de mümkün. Sosu en çok yer fıstıklı ve Hindistan cevizi sütünden yapılmış olanından seçilir ama sarımsaklı ve körili gibi soslarla da karşılaşabilirsiniz. Çöp şişler muz yaprağının içinde sunulur. Her yaprağın içinde genelde 10 kadar çöp şiş vardır ve fiyatı 10.000 – 15.000 rupidir.
Bakso- Bakso “köfte” demektir. Zaten bu da bir tür köfte çorbası. Tavuk, sığır eti, karides gibi etlerin çeşitli baharatlarla mutfak robotunda çekilmesiyle yapılır. Yol kenarlarında bile arabalarını göreceğiniz bir adet bakso kâsesi yaklaşık 10.000 rupidir.
HİNDİSTAN SOKAK LEZZETLERİ
Jalebi- Jalebi bir Hint tatlısıdır. Un ve suyla yapılmış hamurun kızartılıp safranlı şuruba batırılmasıyla elde edilir. Altın portal renginde olmasının sebebi de safrandır. Sıcak ya da soğuk servis edilen bir kese jalebi yaklaşık 10 Hint rupisidir.
Kachori- Dışı çıtır, iç harcı bol soğanlı sebzeli bir böreğe benzer kachori. Onu özellikle Rajasthani sokaklarında görmeniz mümkün. Fiyatı ortalama 35 Hint rupisidir.
Pani Puri- Genel olarak kabuk inceliğinde hamurun üst kısmının delinip patatesli bir püreyle doldurulması ve üzerine demirhindi şerbetinin dökülmesinden ibaret bir sokak lezzetidir. Delhi’ye geldiğinizde adım başı küçük Pani Puri arabalarını görmek mümkün. Altı parçadan oluşan bir tabağın ortalama fiyatı 25 Hint rupisidir.
TAYLAND SOKAK LEZZETLERİ
Yam Naem Khao Tod- Kısaca kızarmış pirinç salatasıdır. Barbekü ve acılı soslar eşliğinde servis edilir. Fiyatı 30-40 bahttır.
Tom Saab- Tom Saab, Tayland’ın doğusu Isaan’da çok sık rastlayacağınız baharatlı bir çorbadır. Et, mantar, limonotu, arpacık ve sarımsak gibi daha birçok lezzetin birleşmesiyle oluşur. İçindeki baharatlar sayesinde aynı anda hem acı, hem ekşi hem de tatlıdır. Bir kâse Tom Saab 40-45 baht civarındadır.
Kway Teow- Kway Teow bir noodle çorbasıdır. Özellikle Bangkok sokaklarında oldukça yaygın görülür. Dilimlenmiş domuz, sığır ya da tavuk eti, noodle ve yumurta, çorbanın temel malzemeleridir ve arzuya göre limon sosu, balık ya da et suyu, sebze filizleri gibi birçok çeşniyle birlikte tüketilir. Bir kâse kway teow 50-70 baht arasıdır.
Ho Mok Pla- Ho Mok Pla’da muz yaprağının içine balık parçaları, yumurta, rendelenmiş lahana ve fesleğen ve kırmızı köri sosu dökülür. Muz yaprağı bohça haline getirilir ve üzerine Hindistan cevizi kreması eklenir. Malzemeler elbette ki Tayland şehir sokaklarında farklılık gösterir. 20 baht civarında bir fiyatı vardır.
JAPONYA SOKAK LEZZETLERİ
Yakitori- Yakitori küçük tavuk parçalarının bambu çubuklara dizilip ızgara yapılmasıyla oluşan bir sokak lezzetidir. Burada tavuğun her kısmı kullanılır: En çok but ve kanat tercih edilmekle birlikte, ciğeri, bağırsakları, kıkırdakları ve daha birçok bölgesinden hazırlanmış çubuklara rastlamak mümkün. Etler tuzlu soslarla bekletilir ve dizildikten sonra yumurtalı ve baharatlı bir karışıma batırılır. Tek bir çubuk 100-200 yen arasındadır.
Okonomiyaki- Okonomiyaki bir tür Japon pankekidir. Daha çok artan yemekleri değerlendirmek için ortaya çıkmış olsa da Tokyo sokaklarında oldukça rağbet gören bir lezzettir. Hatta Okonomiyaki arabalarının önü hep uzun kuyruklarla doludur. Fiyatlar pankekin üzerine tercih ettiğiniz malzemelere bağlı olarak 600-1200 yen arası değişmektedir.
Ikayaki- Kısaca soya sosu ile kaplanmış ızgara kalamardır Ikayaki. Bir çubuğa geçirilmiş bütün kalamarın dilimlenerek servis edilmesi şeklinde özetlenebilir. Özellikle Japon festivallerinin vazgeçilmezidir.
ALMANYA SOKAK LEZZETLERİ
Currywurst- Kısaca körili sosis. Biliyorsunuz Alman mutfak kültüründe sosis önemli bir yiyecek. Currywurst, sosisin ketçap ve köriyle kaplanıp tercihen patates kızartmasıyla servis edilmesini kapsar. Currywurst o kadar seviliyor ki Berlin’de bir Currywurst müzesi bile var!
Leberkäse- Leberkäse ne karaciğer ne de peynir içermesine rağmen, “karaciğer peyniri” anlamına gelir. Dikdörtgen bir tavada domuz etinin çeşitli baharatlarla öğütülüp pişirilmesiyle yapılır. Genellikle üzerine hardal dökülerek sıcak olarak ekmek arasında tüketilir. Yanına en yakışan içecek ise şüphesiz biradır.
Laugenbretzel- Pretzel olarak da bilinen Laugenbretzel, aslında bir düğüm haline getirilmiş hamurdan yapılan bir çeşit kraker ve ekmek ürünüdür. Tuz, krakerler için en çok kullanılan baharattır. Şekerli, çikolatalı ve tereyağlı türleri de mevcuttur.
MEKSİKA SOKAK LEZZETLERİ
Taco- Yağlı, lezzetli mısır ekmeğinin et ve salsa sosuyla uyumundan oluşan taco, adını artık her yerde duyduğumuz bir sokak lezzeti. Sokak satıcılarının taco’nun içine kişniş ve soğanı siz isteseniz de istemeseniz de koyduğunu biliyor muydunuz? Alternatif olarak, bir “taco dorado”yu da denemenizi öneririz. Bu daha gevrek versiyon patatesle dolduruluyor ancak taco dorado bölgesel olarak kısıtlı, tek bir yerde, Zacatecas‘ta bulunabilir. Fiyatı 15-50 pezo arasında değişmektedir.
Tamal- Mısır hamurunun tavuk, ananas gibi malzemelerle karıştırılıp mısır yaprağına veya muz yaprağına sarılmasıyla yapılan bir yiyecektir. Tamal; Latin Amerika, Karayipler ve ABD’nin büyük bir kısmında bile oldukça popülerdir. Tabağa ihtiyaç duyulmayan bir sokak lezzeti olması onu insanların gözünde daha ayrıcalıklı yapıyor. Fiyatı 40 pezo civarındadır.
Tortas- Tortas, büyük boy ve yumuşak bir sandviç ekmeğinin et, peynir, salata ve soslarla doldurulmasıyla hazırlanan bir sokak yemeğidir. Özel baget tipi ekmeklerle de sunulabilir. Genel olarak baharatlı domates sosunda pişmiş domuz etinin soğan ve kişnişle harmanlanmasıyla iç harcı hazırlanır. Meksika’da arabaların içine servis yapan tortasçılar bile var. Fiyatı 40 pezo civarındadır.
DANİMARKA SOKAK LEZZETLERİ
Duck Fat Fries- Duck “ördek” anlamında, yani yağında kızartılmış patatesler Kopenhag sokaklarında oldukça popüler. Kopenhag patates kızartmasını diğer Avrupa tipi patates kızartmalarından ayıran yanı, ördek yağının daha gevrek ve lezzet bakımından daha zengin bir form katmasıdır. Yanına ev yapımı ketçap en iyi arkadaşıdır. Müşterilere genellikle bakır sepetlerde sunulur. Bir sepet 50-60 Danimarka kronu civarındadır.
Wienerbrød- Unlu mamuller hakkında bildiğiniz şeyleri unutun çünkü Danimarkalılar bu işin gerçek bir ustası! Wienerbrød kesinlikle Danimarka’da güne başlamak için en iyi yol. Pullu dokusu, tereyağlı tadı ve kremsi dolgunun tadı zihninizi gerçekten açıyor. Wienerbrød, kelime olarak “Viyana ekmeği” anlamına geliyor. Birçok farklı türde wienerbrød var, ama klasik olanı, bir kuş yuvasına benzer tarçınlı ve tereyağlı çöreğin ortasında muhallebi olanıdır. Kopenhag’a yolunuz düşerse sokaklarda Wienerbrød arabaları görmeniz mümkün ama daha geniş yelpazede, Lagkagehuset adlı restoran zinciri, her türlü wienerbrød’ı görmek ve tatmak için harikadır.
Pølse- Geçtiğimiz yüzyılda, Kopenhag büyük bir hot dog kasabası olmuştur. En popüler olan uzun ve sıska kırmızı boyalı domuz hot dog’lar, rødpølser olarak adlandırılmıştır. Haşlanmış ya da ızgara olarak pişirilmiş sosisli sandviçler, geleneksel olarak hardal, ketçap, turşu ve soğan ile doldurulmuştur. Üzerine de istediğiniz çeşit kremsi sosu dökülür. Peki, Danimarkalılar Pølse’lerin yanına ne içmeyi severler, biliyor musunuz? Çikolatalı süt. Evet yanlış okumadınız, bu ikiliye bayılıyorlar! Fiyatlar 40 DKK civarında değişmektedir.
Frikadeller- Danimarka’nın komşusu İsveç, köftesiyle daha da ünlü olabilir ancak Danimarka da bu konuda öyle boş değil. Çavdar ekmeği eşliğinde, genellikle öğle yemeği veya akşam yemeğinde tercih edilen, kahverengi sos, haşlanmış patates, kırmızılahana, pancar ve turşu gibi aperatiflerle yenen, yüzlerce yıllık tavada kızartılmış domuz eti köftesi olan frikadeller ile tanışın! Frikadeller Danimarka’nın belki de en geleneksel sokak lezzetidir. Fiyatları 90 DKK civarındadır.
