Ana sayfa Genel Yöresel Tarhana Çeşitleri

Yöresel Tarhana Çeşitleri

81
0
1

Ülkemizin dört bir yanında farklı tariflerle de olsa asla vazgeçilemeyen lezzetimiz tarhana çorbası. Kışları sofralarımızda içimizi ısıtan çorba hali, kıtır kıtır yenen atıştırmalık haliyle geleneksel ama bir o kadar şifalı tarhana. Her bir diyarda ayrı şekillerde tüketilen bu lezzetin farklı hallerinin nasıl yapıldığını anlattık.

TSE’ye göre 4 gruba ayrılmış olsa da tam 20 farklı tarhana çeşidi bulunur. Tarhana A, B, B1, B2, B6, C, D, E, K, N vitaminlerini ve çok sayıda aminoasiti bolca barındıran tam bir sağlık deposudur.

Un Tarhanası

En çok tüketilen haliyle un tarhanası, yoğurt, kaypa biber, tuz kuru soğan, domates, baharatların harmanlanıp buğday unu ile yoğrulmasından sonra mayalanması için bırakılması ile yapılmaktadır. Bu işlemlerden sonra tarhana kurumaya bırakılır. Kuruyan tarhana toz haline getirilmek için öğütülür ve sofralarda yer alır. Tarhana çorbasında aroma olması için bazı bölgelerde nane maydanoz gibi otlar da eklenmektedir. Anadolu’nun bazı bölgelerinde nohut mayası ile mayalanma işlemi yapılmaktadır.

Toz tarhana adıyla da anılan bu tarhana başta Uşak ve Kütahya olmak üzere Denizli Bolu, Antalya, Kastamonu, Ankara, Tekirdağ, Zonguldak, Çanakkale, Burdur ve Manisa gibi şehirlerde yapılmaktadır. Toz tarhana ülkemizde saklanması ve çorba yapımında sağladığı kolaylık nedeniyle en çok tercih edilen çeşididir. Un tarhanası nemsiz ve kuru bir ortamda ortalama iki yıl kadar dayanabilir.

Göce Tarhanası

Göce, buğdayın dış kabuklarını işlemden geçirerek alınan haline denilmektedir. Göce tarhanası buğday kırması eklenerek yapılan bir tarhana çeşididir. Toz tarhanaya benzeyen işlemlerle yapılmaktadır. Ancak un yerine buğday kırması kullanılmaktadır. Hamuru elde etmek için yoğurt, kaypa biber, soğan, tuz ve çeşitli baharatlarla birlikte domates eklenir. Hamur mayalanma için bırakılır ve kurutma işlemi için tarhanalar top şeklinde bırakılır. Top şeklinde kuruyan bu tarhanalar saklama kaplarına konularak saklanır. Çorba olarak tüketmek için saklama kabından çıkartılarak ıslatılır ve sonrasında çorba hazırlanır. Göce tarhanası geleneği genellikle Maraş, Ankara, Muğla ve Aydın bölgesinde yapılır. Göce tarhanasının Malatya’da kara mercimeklisi kavurmalısı ve ıspanaklısı da yapılmaktadır. Yarma buğdayla yapılan tarhana sofralarda çerez şeklinde de sunulmaktadır.

İrmik Tarhanası

İrmik tarhanası özellikle Aydın ve çevresinde yapılmaktadır. Yörelerimize göre malzemesi değişkenlik gösteren tarhananın bu çeşidinde un yerine irmik kullanılmaktadır. Hamuruna domates, kaypa biber, yoğurt ve çeşitli baharatlar eklenir. Mayalanması da un tarhanası gibidir. Hamur kurumaya bırakılır ve toz haline getirilerek saklanır. Çorba yapılacağı zaman suda çözülerek kullanılır.

Trakya Tarhanası

Trakya tarhanası diğer tarhana çeşitlerinden malzeme zenginliği olarak farklılık göstermektedir. Hamuru yoğurt, kaypa biber, domates, un ve baharatların yanında ekşi hamur et suyu tereyağı, peynir dereotu ve nane gibi malzemelerle hazırlanmaktadır. Daha fazla malzeme ile yapılan bu tarhana çeşidi vitamin açısından daha besleyici olmaktadır. Toz tarhanadan farklı olarak Trakya tarhanası konserve şişelerine konularak tıpkı konserve yapar gibi havası alınır saklanır. Ancak toz haline getirerek saklamak da mümkündür. Trakya tarhanası daha çok Kırklareli, Edirne, Tekirdağ gibi illerde sofralarda yer alır.

Maraş Tarhanası

Maraş tarhanası cips tarhana olarak da anılmakta bu nedenle diğer tarhanalardan farklı bir şekilde yenilmektedir.  Tarhana bir atıştırmalık ya da çorba olarak kullanılmaktadır. Maraş yöresine ait bu tarhana çeşidi buğday yarması, yoğurt, kekik, çörek otu su ve tuzun yanında çeşitli baharatlar eklenerek yapılmaktadır.  Maraş tarhanası diğer tarhanalardan ayrı olarak özel hasırlar üzerinde kurumaya bırakılmaktadır. Kurusu çerez gibi yenilmektedir. Et suyuna banılarak ya da yağda fırınlanabilir özelliktedir. Çorbası yapılırken üzerine tereyağı ve pul biber eklenerek servis yapılır. Diğer tarhanalara göre daha ekşi ve çabuk pişen bir özelliğe sahiptir. Maraş bölgesine ait bu tarif patent almış bir lezzetimizdir. Her yaz Maraş halkı evlerinde özenle hazırlamakta ve sofralarında yer vermektedir.

Beyşehir Tarhanası

Beyşehir tarhanasının tarihçesi çok eskilere dayanmaktadır.  Yavuz Sultan Selim, Mısır Seferi öncesinde askerlerinden birisi olan Beyşehir Sancak Beyi Karlıoğlu Sinan Beyden uzun süre dayanacak bir yiyecek yapılması konusunda görevlendirir. Bu görev sonrası Beyşehir’de kurulan kazanlarda doyurucu ve besin değeri yüksek olan yoğurttan ayran yapılarak ve bulgurla kaynatılarak bu tarhananın bulunduğu söylenmektedir. Bu keşifle birlikte bir ay süre bozulmadan durması ve tekrar ıslatılarak yenmesi ile dayanıklı olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle uzun yıllar sefere giden askerlerin yiyeceği olmuştur.

Bu tarhananın hazırlanmasında tereyağı, süt, yoğurt ve buğday yarması kullanılmaktadır. Hamur ince kabuk şeklinde serilerek kurulmaktadır. El büyüklüğünde parçalara bölünen bu tarhana kullanılacağı zaman ıslatılarak çorbası yapılmaktadır. 450 yıldır süren bu gelenek ile tarhana sofralara konuk olmaktadır.

Kızılcık Tarhanası

Kızılcık tarhanası, ekşi tarhana olarak da bilinir. Adını Karadeniz ve Çukurova tarafında yetişen kızılcıktan almaktadır. Halk arasında kiren olarak da bilinen kızılcık besin değeri yüksek bir besin maddesidir. Kızılcık tarhanası diğer tarhanalarda olduğu gibi un, yoğurt, tuz ve baharatlar ile yapılır. Ancak içerisine kızılcık eklenerek farklı bir yapımı vardır. Hamur mayalandıktan sonra serilip kurutulur. Hamuru kuruduktan sonra da kızılcık rengini alır. Güzel bir görüntüsü vardır. Kızılcık tarhanası genellikle Kastamonu, Kütahya, Kütahya, bolu, bursa ve Zonguldak şehirlerinde yapılmaktandır. Antioksidan deposu Kızılcığın tarhana ile bu buluşması sofraları şenlendirmektedir.

BİR CEVAP BIRAK

Please enter your comment!
Please enter your name here