Mis kokulu, mücevher gibi kıymetli, zor yetişen ve işlenmesi bir hayli zor olan damla sakızının hikâyesine kulak verelim…
Damla sakızı nerede yetiştirilir?
Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilse de anavatanı Sakız Adası’dır. Günümüzde bir Yunan adası olan Sakız (Chios) Adası’nın tarihi oldukça eskidir. Ve bu ada sakızla özdeşleşmiştir. Adanın geçim kaynağı ve biricik gözbebeğidir damla sakızı. Mis gibi sakız kokusunu adaya ayak bastığınız andan itibaren alabilirsiniz. Aynı zamanda sakız üretiminin ve ticaretinin merkezi bu adadır. İçkilerinde, yemeklerinde, tatlılarında hemen hemen her yerde damla sakızını görebilirsiniz.
Çağlar boyunca damla sakızı
Antik Çağ’da yaşamış Homeros’un bu adada doğduğu iddia edilmektedir. Hatta en önemli eseri İlyada ve Odysseia ‘yı sakız ağaçlarının gölgesinde yazdığı rivayet edilir. Birçok efsaneye konu olan damla sakızı ağacı daima yeşil kalması sebebiyle Yunan mitolojisinde şifalı ve ölümsüz olduğu düşünülmüş çok kıymetli bir ağaçtır. Cenovalılar zamanında, damla sakızına o kadar kıymet verilmiş ki damla sakızı çalmanın cezası idam cezasına kadar gidermiş. Damla sakızı yetiştirmek çok meşakkatli bir iş olarak görülürmüş. Dikilen ağaçlar 15 yaşına gelmeden damla sakızı vermediği için damla sakızı yetiştiren kişiler zeki sabırlı ve önemli kişiler olarak görülürmüş.
Damla sakızının adadan çıkıp dünyaya açılması MS 10. yüzyılda Avrupalı tüccarların adayı keşfedip, sakızla tanışmasıyla olmuş. 16. yüzyılda ada Cenovalıların elinden Osmanlı Devleti’nin eline geçmiştir. Osmanlı Devleti, adadan sakızın ticaretini yapmıştır. Bu dönemde de sakız en parlak devrini yaşamıştır. Osmanlı saray halkı tarafından çok sevilen damla sakızı birçok tatlıda ve şerbette kullanılmıştır. Damla sakızını elde etmesi zor olduğu için neredeyse altınla eşdeğer tutulmuştur o zamanlar. Günümüzde Alaçatı, Çeşme ve Marmaris’te sakız yetiştiricilerine rastlamak mümkün. Özellikle Çeşme’deki ağaçlar devlet tarafından koruma altına alınmıştır. Şimdilerde aktarlardan ve marketlerden damla sakızını çok küçük paketler halinde uygun fiyata satın alabilirsiniz. Kilo olarak satın almak istediğinizde yine yüksek meblağları gözden çıkarmanız gerekmekte. 1 kilogram damla sakızı yaklaşık 1.000 TL’ye satılmaktadır.
Damla sakızı nasıl elde edilir?
Peki, nasıl elde edilir bu çok kıymetli doğal damla sakızı? Damla sakızı aslında sakız ağaçlarından akan bir reçinedir. Yani ağacın kendini korumak adına geliştirdiği bir tür sıvı. Sakız ağacının dişi ve erkek olmak üzere iki çeşidi vardır. Damla sakızı bu ağaçların erkek olanından elde edilir. Haziran ayında damla sakızının serüveni başlar. Öncelikle damla sakızı ağaçlarının altı süpürülerek beyaz killi toprakla kaplanır. Temmuz ayında ise ağacın kalın dallarına ve gövdesine ince yarıklar açılır ve 15 gün kadar beklenir. Bu yarıklardan damla sakızı beyaz killi toprağın üzerine yavaş yavaş akar. Ağustos ayında bu sakızlar toplanmaya başlanır. Fakat bu işlem gündüz yapılamaz çünkü hava çok sıcak olduğu için damla sakızı yapışkan kıvamdadır. Gece olunca damla sakızları toplanmaya başlanır ve tüm gece boyu sürer. Daha sonra ayıklama işlemi başlar. Toplanan sakızlar temizlenir ayıklanır ve elenir. Daha sonra güneşin sıcak dalgalarına bırakılıp kuruması beklenir. Ve tükettiğimiz damla sakızı elde edilmiş olur.
Damla sakızı ne için kullanılır?
Damla sakızının günümüzde birçok kullanım alanı mevcuttur. Özellikle son zamanlarda damla sakızı kahvelerde aroma olarak kullanılmakta. Kurabiyelere karıştırılarak oldukça hafif ve hoş kokulu atıştırmalıklar elde etmek de mümkündür. Damla sakızının aynı zamanda reçeli de yapılmaktadır ve sıkça kullanılmaktadır.
Bunun yanı sıra damla sakızının faydaları saymakla da bitmiyor. Damla sakızının çiğnenmesi ağız ve diş sağlığı için oldukça faydalıdır. Dişleri temizlerken diş eti koruması sağladığı da bilinmektedir. Ayrıca ağız kokusuna da oldukça etkili bir çözümdür. Günümüzde damla sakızlı diş macunları üretilmektedir. Doğal bir antiseptik olan damla sakızı birçok bakteriyi öldürür. İdrar söktürücü olarak bilinen damla sakızı böbreklerin korunmasına yardımcıdır. Göğüs hastalıklarında da oldukça yararlıdır ve astım, bronşit gibi hastalıklarda rahatlatıcı olduğu bilinir. Öksürüğe iyi gelir ve hipertansiyon hastalarında olumlu etkileri gözlenmiştir. Şampuan ve kremlerin içinde kullanılarak saç ve cilt sağlığına olumlu etkileri gözlenebilir.
Sadece sağlık ve kozmetik alanında değil evlerde de damla sakızını kullanabileceğiniz birçok alan bulunmakta. Mesela dolaplardaki küf kokusunu gidermek için kullanabileceğinizi biliyor muydunuz? İnce bir tüle sarıp dolabınızın içine koyduğunuzda 3 gün içinde küf ve kötü kokunun kaybolduğunu görebilirsiniz.
Lezzetli mi lezzetli Sakızlı İstanbul Muhallebisi tarifi için tıklayınız.
