Dünyanın karabiberden sonra en popüler ikinci baharatı olan kimyon (Cuminum cyminum), Apiaceae veya Umbelliferae familyasından, maydanoz, rezene ve hemlock içeren küçük çiçekli otsu bir bitki ailesinden gelir. Boyu yaklaşık 1 ila 2 metredir. Orta Doğu Asya bölgesine özgüdür ancak şimdi tüm dünyada yetiştirilmektedir. Aromatik tohumları bulunan bir bitkidir. Aslında, bitkinin küçük kuru mahsulü olan bu kimyon “tohumları”, sarı-kahverengi, dikdörtgen şekilli ve uzunlamasına oluşurlar. Bugün, kimyon bütün mutfaklarda çok değerli olan bir baharattır. Genellikle Meksikalılar, Hintliler ve Kuzey Afrikalılar, yemeklerine renk ve lezzet katmak için kimyonu oldukça fazla kullanırlar. Kimyon ayrıca diğer otlar ve baharatlarla harmanlanmış köri tozunun ana bileşenidir.
KİMYONUN SAĞLIĞA SINIRSIZ SAYIDA FAYDASI
Kimyon tohumlarının sağlık yararları temel olarak bitkisel, antioksidan ve anti-flatulent özelliklere sahip olan fito kimyasallarından gelmektedir. Bunlar aynı zamanda mükemmel bir lif kaynağı, A, E, B ve C vitaminleri ve antioksidan karoten lutein ve zeaksantindir. Kimyonda sağlığı destekleyen mineraller şunlardır:
- Demir ve bakır: Her iki mineral de kırmızı kan hücresi üretimi ve oluşumu için gereklidir.
- Çinko: Sindirim, büyüme ve gelişme, nükleik asit sentezini düzenlemek için çalışan enzimler tarafından ihtiyaç duyulan bir yardımcı faktördür.
- Potasyum: Hücre ve vücut sıvılarının önemli bir bileşeni, aynı zamanda, kan basıncını ve kalp hızını kontrol etmek için gereklidir.
- Manganez: Güçlü bir antioksidan enzim olan süperoksit dismutaz için bir yardımcı faktördür.
Bunlar göz önüne alındığında kimyonun birçok sağlık sıkıntılarına iyi geldiği gözlemlenmiştir. Yapılan bir çalışmada, kimyon özütünün anti-stres, antioksidan ve hafıza geliştirici aktivitelerine bilimsel destek sağladığı ve mutfaklarda baharat olarak kullanımının stres ve ilgili bozukluklarla mücadelesinde yararlı olduğu kanıtlanmıştır. Diğer yandan solunum bozukluklarında mukus ve balgamı gevşeten bir balgam söktürücü olarak da kullanılır. Kimyonun ilginç bir özelliği, bir uyarıcı olmasına rağmen, aynı zamanda, bir beyine uykusuzluk hissiyatı yollayarak insomninin hafifletilmesine yardımcı olabilmesidir. Bu sebeple uyku bozukluklarını düzeltici etkisi vardır. Diyabet hastalığı konusunda yapılan deneylerde, kimyonun hipoglisemi riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur. Kimyon tohumu örneklerinde, hipoglisemide belirgin bir düşüşe ve ayrıca hayvanlardaki glikozuride bir azalma etkisi yarattığı gözlemlenmiştir. Diğer yandan, kimyonun, kansere karşı koruyucu ve detoksifiye edici enzimlerin salgılanmasını stimüle ettiği için antikanser özellikleri taşıdığı da belirtilmiştir.
Kimyon öyle eşsiz bir aromaya sahip ve öyle sağlıklı bir baharat ki onu mutfakta es geçmek imkânsızdır. İşte sizler için derlediğimiz kimyon kullanılarak yapılan mis kokulu tarifler.
KİMYONLU ŞAKŞUKA
MALZEMELER
- 3 adet kırmızıbiber
- 2 adet sarı biber
- 1 adet kırmızı soğan
- 1 adet patlıcan
- 800 g domates
- 1 çay kaşığı kimyon
- 1 çay kaşığı kırmızı pul biber
- 2 çorba kaşığı zeytinyağı
- 4 adet yumurta
- Deniz tuzu ve taze çekilmiş karabiber
- Taze kişniş, servis için
Yapılışı
Kırmızıbiberlerden ikisini ince ince doğrayın. Diğerini kabaca doğrayın. Sarı biberleri de ince doğrayın. Soğanı kalın doğrayın. Patlıcanı şeritler halinde kesin ve domatesleri dörde bölün. Fırını önceden 200 dereceye ısıtın. Biber, soğan, patlıcan, domates, baharat ve yağı büyük bir kavurma tavasına koyun. Tuz ve karabiber ile sebzeler yağa ve baharatlara iyice bulanana kadar 25 dakika boyunca aralıklarla karıştırın. Fırının sıcaklığını 180 dereceye düşürün. Bir spatula veya oluklu kaşık kullanarak, domatesleri tavanın içinden bir kâseye alın ve iyice ezin. Sebzeleri pişirme tabağına alın ve dört tane havuz yapın. Her havuza bir yumurta kırın ve her birine biraz tuz ve karabiber serpin. Fırına atıp 10 dakika kadar pişirin. Taze kişnişle birlikte servis yapın. Afiyet olsun.
KİMYONLU KARNABAHAR ÇORBASI
MALZEMELER
- 1 orta boy karnabahar
- 1 çay kaşığı kimyon
- 1 çay kaşığı köri
- 1/4 bardak ayçiçeği yağı
- Koşer tuzu
- Karabiber
- 1 küçük soğan
- 3 yemek kaşığı tuzsuz tereyağı
- 1 defne yaprağı
- 4 bardak su
- 1/4 bardak tam yağlı süt
Yapılışı
Fırını 200 dereceye ısıtın. Karnabahar çiçeklerini ayırın. Büyük kenarlı bir fırın tepsisine, karnabahar, kimyon, köri ve 3 yemek kaşığı yağı koyun. Tuz ve karabiber ekleyin ve karıştırın. Ardından 25 dakika fırında pişirin. Büyük bir tencerede, kalan 1 çorba kaşığı yağı ısıtın. Soğanı küp halinde doğrayıp ekleyin ve orta ateşte pişirin, ara sıra karıştırarak iyice yumuşayıncaya kadar yaklaşık 5 dakika pişirin. Kavrulmuş karnabahar, tereyağı, defne yaprağını bu tencereye koyun ve suyunu ilave edip kaynatın. Suyunu biraz çekene kadar orta ateşte pişirin ve defne yaprağını çıkarıp atın. Blender ile tenceredekileri iyice pürüzsüz hale getirin. Sütü ekleyip karıştırın. Yine tuz ve karabiber ekleyip sıcak servis yapın. Afiyet olsun.
KİMYON YOĞURTLU IZGARA PATLICAN
MALZEMELER
- 1/4 bardak sızma zeytinyağı
- 2 yemek kaşığı taze limon suyu
- 1 çorba kaşığı soya sosu
- 1 çay kaşığı köri
- 1/2 çay kaşığı kırmızıbiber
- Dört adet Japon patlıcan
- 1+ 1/2 bardak sade yoğurt
- 1/2 bardak iri kıyılmış fesleğen
- 1+ 1/2 çay kaşığı kimyon
- 1 diş sarımsak
- 1/2 çay kaşığı ince rendelenmiş limon kabuğu rendesi
- 1/2 Tuz ve taze çekilmiş karabiber
Yapılışı
Patlıcanları uzunlamasına ikiye bölün. Izgarayı yakın. Küçük bir kâsede, zeytinyağı, limon suyu, soya sosu, köri ve kırmızıbiberi birleştirip karıştırın. Patlıcanları bir fırın tepsisine koyun ve üzerine bu sosu dökün, oda sıcaklığında 15 dakika bekletin. Bu arada, küçük bir kâsede yoğurtla fesleğen, kimyon, sarımsak ve limon kabuğu rendesini karıştırın. Yoğurt sosunu tuz ve karabiberle karıştırın. Patlıcanları orta ateşte, hafifçe kızarana kadar ızgara yapın. Yoğurtlu sosla servis edin. Afiyet olsun.
