SSCB ile birlikte geçen 70 yıl ve var olan siyasi tarihi ile Özbek mutfağında değişme ve gelişmenin başlıca dinamikleri oluşmuştur. Dünya üzerinde mutfak kültürünü dış etkilere karşı korumuş çok az ülke mutfağı bulunur fakat beslenme şekillerinde komşu kültürlerle etkileşim olur. Nitekim Özbekistan mutfağında da aynı durum gerçekleşmektedir.
Orta Asya’daki Türk topluluklarının dışında Özbek mutfağında daha çok baharat kullanılmaktadır. Fergana ve Taşkent yörelerinde yaşayan Özbekler ise acı ve keskin baharatlı yemeklerden hoşlanmaktadır. Bununla birlikte acı ve aromalı baharatlarda yemeklerin ayrılmaz bir parçası olarak tüketilmektedirler.
Ülke içerisinde en sık tüketilen baharatlar:
- Anason
- Çörek otu
- Safran
- Orta Asya nanesi
- Kungut tohumu
gibi otlar yerel ve ticari olarak yaygın bir şekilde tüketilmektedir. Yine aynı zamanda, karanfil, hardal, kişniş ve defne yaprağını da bu bitkiler arasındaki yerini alır.
Sos ve garnitür geleneksel Özbek mutfağında yok denecek kadar az bulunmaktadır. Yemeklerin yapımında kızartma ve kendi suyunda pişirme yöntemi kullanılmaktadır.
Özbek mutfağında geçmişten gelen “Bozkır tarzı beslenme” biçimi etkisini göstermektedir. Bu duruma, et ve süt ile etin sebze ile karışımından meydana gelen zenginlik ve hayvanî yağların sıkça kullanılması sebeptir.
Özbek Türklerinde her yemek çayla başlar ve çayla biter. Yine yemek öncesi tatlı ikramı da Özbek mutfağının baş geleneklerindendir. Bu tatlılar arasında; karamela türü şekerler, reçel çeşitleri, fırında pişirilmiş tatlı yiyecekler ile kavun ve karpuz bulunmaktadır. Çöl kavunu adıyla bilinen kavunlardan yapılan kurutmalar tatlı niyetine yenmektedir.
Yemeğin son kısmında ise geleneksel pilav çeşitleri ve mantı ikram edilmektedir. Tıpkı diğer Türk devletlerinde olduğu gibi Özbek mutfağında da pilavın yeri ayrıdır. Onlarca çeşidi olan pilavın her yöreye ait ayrı ve kendine özgü yapılış şekli bulunmaktadır.
Çok çeşitli hayvanî besinleri ve tarıma dayalı kaynakların fazlalığı ile Özbek mutfağında; buğday, arpa, pirinç, maş, havuç ve kabak yemeklerde etle birlikte pişirilen sebzeler arasında bulunmaktadır. Geçmişte özel olarak yetiştirilen patates, domates, salatalık vb. bitkiler günümüzde tarıma elverişli bütün yörelerde yetiştirilmeye başlanmıştır.
