Soğanın beyazı, domatesin kırmızısı ve fesleğenin yeşili. Salata kasesinde baskın olan renkler, bize bu salatanın anavatanı hakkında bir tüyo veriyor aslında. Panzanella, Toscana tarlalarında doğup, çiftçiler tarafından üretilen mükemmel bir salata. 1865 yılında İtalyan Bettino Ricasoli tarafından İtalya Kralı Vittorio Emanuele’ye sunulmuş ve tüm sosyal sınıflar tarafından benimsenerek Toscana kırsalından çıkıp sınırlarını genişletmiştir. Kelime kökeni ile ilgili birkaç söylenti var; kimileri panzanella kelimesinin çorba kasesi ve ekmek kelimelerinden birleştiğini ileri sürerken, kimileri “yiyecek” anlamına gelen “papa”dan türediğini söylüyor.
Ünlü şair Boccaccio’nun başyapıtı sayılan Decameron’da “Panlavato (yıkanmış ekmek) olarak bahsi geçen Panzanella için temel olarak “ıslak ekmek salatası” diyebiliriz. Toscana çiftçilerinden gelen orijinal tarifi de birazdan paylaşacağız ama öncesinde bu salata ile ilgili birkaç şey daha söylemek istiyoruz. İtalyanlar için bayat ekmek her zaman kıymetlidir, bunun sebebi panzanella gibi geleneksel yemeklerinde bayat ekmeğin önemli bir yer tutması. Ribollita, pappa al pomodoro gibi Floransa tariflerinin çoğu ünlü Toscana tuzsuz ekmeğiyle yapılıyor. Bununla ilgili de birden çok rivayet var; en yaygın olanı Floransa ve Pisa arasındaki Ortaçağ dönemindeki rekabete dayanıyor. Söylenene göre Pisa, Floransa’ya tuz ticaretini engelledikten sonra Floransalı fırıncılar bütün ürünlerinden tuzu çıkarıp üretimlerine bu şekilde devam etmişler. Bu da kısa zamanda yerleşmiş bir damak tadı haline gelmiş. Günümüzde tuza erişim problemi kalmadığı halde Toscana’da ekmekler hala tuzsuz üretiliyor.
Eğer bir yaz mevsiminde Floransa’da bulunursanız, şehrin dar ve capcanlı sokaklarında otururken ferahlamak için kendinize bir güzellik yapıp koca bir kase Panzanella söyleyebilirsiniz. Besleyici özelliklerinin yanında, bu salatanın en büyük özelliği son derece ferahlatıcı olması. Bayat ekmeğin ıslatılarak bahçe sebzeleriyle karıştırılmasıyla elde edilen bu salatanın tarifi yıllar içerisinde bölgeden bölgeye değişti, kimileri yumurta ekledi, kimileri jambon ilave etti. Biz orijinal tarife sadık kalacağız ama siz canınızın çektiği sebzelerle salatanızı zenginleştirebilirsiniz elbette.
Yaz aylarının vazgeçilmezi Panzanella Salatası’nın Floransa kırsallarından gelen orijinal tarifi için sizi şöyle alalım:
Gerekli Malzemeler:
- 250 gram Toscana ekmeği
- 2 domates
- 1 kırmızı soğan
- 1 salatalık
- Fesleğen
- Sızma zeytinyağı
- Tuz
Yapılışı:
Toscana ekmeği yerine bir somun bayat ekmek kullanabilirsiniz ama orijinaline yakın olması için tuzsuz ekmek tercih etmeniz daha iyi bir sonuç verecektir.
Ekmeği bir kase soğu suya batırıp suyu emene kadar bekletin. Sonra sıkıp bir kasenin içerisine parçalayın. Domatesleri, kırmızı soğanı ve salatalığı doğrayıp ayrı bir kaseye koyun. Daha sonra ekmekle sebzeleri aynı kasede buluşturup harmanlayın. Tuz ve zeytinyağı ile tatlandırın. Damak zevkinize göre taze çekilmiş karabiber ve sirke de koyabilirsiniz. Afiyet olsun.
