Oruç açmanın en tatlı yolu, ramazan ayının medarıiftiharı hurma, sadece Müslümanlık için değil birçok din için önemli bir sembol olmuştur. Solomon Tapınağı duvar süslemelerinden Eski Ahit’in Mezmurlar kitabına kadar tarihin inanç blokları arasında hurma ağacı tasviri dikkat çeker. Yahudilik’te kutsal festivallerde hurma ağacı dalı tutmak bir emirdir. Kuran’da 23 defa geçen hurma, İslam tarihinde ve İslami kültürde özel bir yere sahiptir. Hurma ismi ise Arapça saygı anlamına gelmekte olup Türk kültüründeki yerini özetliyor. Bunun yanı sıra Arapçada hurma ağacına “nahle” hurma meyvesine ise “tamr” deniliyor.
Ramazan sofralarının vazgeçilmezi hurma, Hz. Muhammed’in iftarını açtığı yiyecekti. Bu nedenle iftar masasından hiç eksik olmazdı. Ateş, gazabın işareti olduğundan peygamber iftarını pişmiş yiyeceklerden çok, çiğ yiyeceklerle açmayı tercih ederdi. Masada hurma yoksa su, tuz veya zeytin ile başlardı.
Hadislerde hurma ve hurma ağacı
Hz. Muhammed’in hurma ve hurma ağacıyla ilgili çeşitli hadisleri vardır. Birçok kere hurma meyvesinin şifalı olduğunu, mü’minlerin ise her zaman yeşil kalan ve meyve veren hurma ağacına benzediğini vurgulamıştır. Hurma ağacı, Kuran’da kökü sağlam, dalları göğe doğru olan ve her zaman meyve veren hoş bir ağaç olarak tanımlanır. Hurma’nın bir çok türü vardır ancak en değerlisi kuşkusuz Medine’de yetişen yuvarlak şekilli, kıvrımlı, siyah “Ajwa” hurmasıdır. İslam peygamberi, sabahları aç karnına bu hurmadan yiyenlerin hastalıktan ve zehirden korunacağını söylerdi. Ayrıca hurma ağacı ile ilgili İslami yaratılış hikayesinde çok önemli bir açıklama mevcuttur. Hz. Muhammed bir seferinde, insanın bir çeşit akrabası olan hurma ağaçlarına saygı duyulmasını emreder. Çünkü ilk hurma ağacı Adem’den arta kalan çamurdan yaratılmıştır.
16. yüzyılın en tanınmış tasavvuf âlimlerinden Ahmad Sirhindi’nin sözlerine bakacak olursak, toplum ve adalet hurma ağacının yaratılışının özeti gibidir. İnsan nasıl yaratılmışsa hurma ağacı da öyledir. Zengin bir içeriğe sahip olan hurma yenildiğinde kişinin bir parçası haline gelir ve tüm faydalar ona aktarılır. Peygamber tarafından övülen bir meyve olduğu için hem manevî hem de dünyevî olarak kişiyi refah kılar.
Hurma insanlar için önemli olduğu kadar çöldeki yaşam için de önemlidir. Bu meyve böceklere ve çürümeye karşı dirençli olup kolay saklanabilir. Hem taze hem kuru hem de meyve suyu olarak tüketilebilir. Ağaç dalları çöl evlerine çatı olarak kullanılır, lifli yapısı sayesinde kâğıt yapımına elverişlidir. Hurma tohumları hayvan yemi olarak kullanılır, ayrıca onlardan dua tespihleri de yapmak mümkündür. Hurma ağacından yapılan ahşap fıçılar fermantasyonu kolaylaştırır, bu nedenle peygamber fıçılarda üzüm suyu saklanmasını yasaklamıştır.
Hurma neye iyi gelir?
Çöl bitkisi olduğu için kökleri geniş bir alana yayılan hurma ağacı 150 yıla kadar yaşar. Bu zarif ağacın dalları bir taç gibi üst üste gösterişli bir şekilde büyür. İnsan için en yararlı meyvelerden biridir hurma. Modern tıbba göre insan sağlığı için gereken 10 önemli elementi içerir. İçeriğinde bulunan B6 vitamini sinirleri rahatlatır. Zengin magnezyum oranı sayesinde kasları güçlendirir ve kanseri önlemede yardımcı olur. 100 gramında 1,5 gram protein, 50 gram karbonhidrat ve 225 kalori bulunur. Bu nedenle hurma, çeşitli spor ve diyet listelerinde, fiziksel ve zihinsel uğraş veren kişilerin öğün aralarında sıklıkla yer alır. Fosfor, kalsiyum ve demir seviyeleri sayesinde anemi, tüberküloz ve iskelet sistemi rahatsızlıkları açısından yararlıdır.
Üç büyük dinin ortaya çıktığı bölgede yetişmesinden midir yoksa saymakla bitmeyen güzelliğinden mi bilinmez, tarih hurma hakkında saymakla bitmeyen övgülerle dolu. Güç, zafer, bolluk ve inanç sembolü olan hurma, semavi dinler açısından hayat ağacına benziyor. Şifa niyetine, güzel kokan, tatlı bir hurmanın verdiği hazza, manevî coşku da eklenince ramazan ayı daha da güzelleşiyor.
