Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetlerinin geçiş bölgesinde olan Diyarbakır, 9000 yıllık köklü bir geçmişe sahiptir. Medeniyetlerin beşiği olarak da anılan Diyarbakır, buğdayın insan eliyle tarımının yapıldığı ilk topraklara sahiptir. Bu tarih, bölgede inanılmaz bir karmanın oluşmasına neden olmuştur. Arap, Ermeni, Kürt, Zaza, Yahudi, Süryani ve Türk halkı yıllarca bir arada yaşayıp birbirlerinden etkilenmişlerdir.Bu etkileşim hala devam etmektedir. Bu nedenle ki, bu derin zenginlik Diyarbakır yöresinin mutfak kültürünü de doğrudan etkilemektedir.
Diyarbakır mutfağının geneline baktığımızda et ağırlıklı bir yemek kültürüne sahip olduğu anlaşılmaktadır. Kuzu ve koyun eti tercih edilmektedir. Dana eti ise pek tercih edilmez. Yemekler acılı, yağlı, baharatlı ve ekşili olarak yapılıp yenmektedir. Kebap ve çeşitleri de oldukça fazladır. Diyarbakır’da kahvaltılara çok önem verilir. Zengin kahvaltıları meşhurdur. Klasik kahvaltısı kadar sabah kahvaltısında ciğer yemek halkın olmazsa olmazlarındandır. Bunun yanı sıra Diyarbakır, yemekleri açısından gerek hayvansal gerek tahıl ürünleri bakımından çeşitlik göstermektedir.Yörede pek çok şey yetişmektedir. Çınar ve Silvan’da mercimek, buğday, arpa ve pamuk; Lice’de ceviz ve nar yetişirken Çermik ve Çüngüş’te ise üzüm yetişmektedir. Diyarbakır’da yetişen yaklaşık 38 çeşit üzüm vardır. Tüm bu çeşitlilik ve kültürel zenginlik mutfağının öne çıkmasında büyük rol oynamaktadır.
Diyarbakır mutfağında baharat olarak ise sumak, kişniş, karabiber, pul biber oldukça sık kullanılır.Yemekle de zeytinyağı tercih edilmez. Et ise genelde patlıcan ve domates kullanılarak yapılır. Et ağırlıklı bir mutfak olmasına rağmen sebze ve tahıl da ön plandadır. Meyvecilik çok gelişmemesine rağmen kavun ve karpuz bu yöre ile anılır.Bununla birlikte çeşitli meyveleri de farklı biçimde değerlendirip tencere yemeklerinde kullanan bir özellik sunar bize bu toprak. Sonbahar ve kış aylarında yapılan ayvalı kavurma Diyarbakır mutfağının bu türdeki özgün değerleri arasında yerini almaktadır.
Yemeklerde taze sebze yerine kurutulmuş sebzeler, patlıcan, biber, kabak, domates gibi ürünler daha çok tercih edilir. Çevre illerde de kurutulmuş sebzeler yaygın olarak tercih edilir ve tüketilir. Şehirde kurulan çarşılarda kurutulmuş sebze tezgahlarının çokluğu da dikkat çekmektedir.Bu da bu bölgede yoğun bir tercihin göstergesi olduğunu göstermektedir.
Lezzetleri saymakla bitmeyen Diyarbakır’ın ünlü üzümlerinden yapılan pestiller, sucuklar, otlu peynirler özellikle kış döneminde damaklarınıza lezzet şöleni yaşatmaktadır. Şehrin gelişmesine ve insanların yaşam tarzının değişmesine paralel olarak yöresel mutfak da bir takım değişiklikler meydana gelmiştir. Önceleri evlerde hazırlanan pek çok gıda maddesi yerini hazır yiyeceklere bırakmış durumdadır. Buna rağmen kırsal kesimlerde ise hala Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi kış hazırlıkları yapılmaktadır. Diyarbakır mutfağına baktığımızda tipik olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun yemek kültürü özelliklerini taşımaktadır.
